اطلاعات مربوط به سنگ جواهر اسپودومن
درباره اسپودومن- تاریخچه و مقدمه
اسپودومن ماده معدنی پیروکسین با ویژگی های سنگ جواهر است که نامش را از کلمه یونانی spodumenos به معنی رنگ خاکستر گرفته است.
نام این سنگ برگرفته از رنگ مات بلورهایش است.
از نظر ترکیبی اسپودومن سیلیکات آلمینیوم لیتیوم است و یکی از مهمترین منابع مصرف صنعتی لیتیوم در حال حاضر محسوب می شود.
اسپودومن معمولا در کنار گرانیت، آپلیت و پگماتیت یافت می شود.
با وجود اینکه اسپودومن برای اولین بار در سال 1800 معرفی شد، گونه های سنگ جواهر شفاف آن به تازگی در قرن گذشته شناسایی شدند.
از نظر گوهرشناسی اسپودمن مانند سنگ یمانی در واقعی گروهی از سنگ های جواهر مرتبط به هم است و می توان از آن به عنوان یک نوع خاص از جواهر یاد کرد.
در تجارت جواهرات، سنگ جواهر اسپودمن معمولا فقط به مواد زرد طلایی یا زرد کمرنگ روشن اطلاق می شود.
سایر رنگ ها نام های مخصوص به خود را دارند که شامل کونزیت و هیدنیت می شود.
کونزیت اسپودمن صورتی کمرنگ تا بنفش است در حالیکه هیدنیت نام اسپودمن سبز است.
با وجود اینکه برای اولین بار اسپودمن در سوئد کشف شد، گونه های سبز و صورتی آن ابتدا در آمریکا شناسایی شدند و هر دو نام برگرفته از کاشفان آنها هستند.
کونزیت از نام جرج فردریک کونز و هیدنیت از نام ویلیام ارل هیدن گرفته شده است.
شناسایی اسپودومن
اسپودمن سیلیکات آلمینیوم لیتیوم با شختی 6.5 تا 7 روی مقیاس Mohs است.
این سنگ معمولا شفافیت خوب و درخشانی مانند شیشه دارد.
اسپودومن را از روی ساختار بلورهایش، شکاف پذیری، انکسار نور می شناسند.
اسپودمن را از جواهرات مشابهی مانند کوارتز، توپاز و بریل بر اساس چندرنگ نمایی و شاخص انکسار بیشتر تشخیص می دهند، شاخص انکسار این سنگ به مراتب کمتر از تانزانیت است.
اسپودومن: خاستگاه و منابع
اسپودومن در مکان های مختلفی در سرتاسر جهان یافت می شود.
مشهوترین ذخایر آن در افغانستان، برزیل، ماداگاسکار، پاکستان و ایالات متحده پیدا شدند.
هیدنیت در ابتدا در شمال کارولینا پیدا شد اما اخیرا در افغانستان، برزیل، ماداگاسکار، میانمار و کالیفرونیا نیز دیده شده است.
بسیار معتقدند که اسپودومن سبز از هر جایی به غیر از هیدنیت بدست آمده است.
مهمترین ذخایر کونزیت صورتی در معادن میناس گرایس برزیل یافت شده اند.
سایر منابع قابل توجه افغانستان، ماداگاسکار، میانمار، پاکستان و ایالات متحده آمریکا هستند.
یک نمونه بی رنگ و بسیار کمیاب نیز در ماداگاسکار پیدا شد و در افغانستان نیز رنگ ابی آن دیده شده است
رنگ اسپودومن
اسپودومن می تواند رنگ های مختلفی مانند سفید، بی رنگ، خاکستری، صورتی، نیلی بنفش، ابی روشن، زرد و سبز داشته باشد.
اسپودومن اساسا به ماده زرد رنگ اطلاق می شود.
اسپودومن صورتی رنگش را از منگنز دارد، اسپودمن سبز با کرومیوم و اسپودومن زرد با ناخالصی های آهن رنگ پیدا کرده اند.
در تمامی اسپودومن ها بالا و پایین بلورها پررنگ تر است.
بلورها نمایش چندرنگ دارند و همین موضوع باعث شده که بنابر زاویه دید رنگ متفاوتی را ببینیم.
رنگ تمام اسپودومن ها مات است به ویژه وقتی در معرض حرارت یا نور خورشید مستقیم قرار بگیرند.
شفافیت و درخشندگی اسپودومن
اسپودمن شفافیت زیادی دارد.
حتی نمونه های بزرگ آن نیز ناسرگی زیادی ندارد.
در موارد نادر، اسپودومن درخشندگی متغیر یا تاثیر چشم گربه را نشان میدهد.
پس از صیقل دادن درخشندگی شیشه ای نمایان می شود.
برش و شکل اسپودومن
اسپودومن معمولا صاف و تراشیده است و خیلی کم به صورت کوژدار تراش خورده است.
این سنگ چندرنگ به نظر می رسد و بالا و پایین بلورهایش بیشترین رنگ ها را نشان میدهند.
به دلیل شکاف پذیری زیاد، انکسار نور تراشه ای و طبیعت چندرنگ، اسپودومن را چالش واقعی برای تراش دهنده جواهرات می دانند.
متداول ترین شکل ها شامل بیضی، دایره، کوژ، گلابی و چند وجهی است.
گاهی به صورت جواهر تزئینی نیز حکاکی می شود.
آماده سازی اسپودومن
اسپودمن را به هیچ روشی بهینه سازی یا آماده نمی کنند، با این وجود مواد قهوه ای و سبز- بنفش آنرا در معرض حرارت قرار میدهند تا رنگش نمایان تر شود.
ویژگی های گوهرشناسی اسپودومن
فرمول شیمیایی: LiAlSi2O6 لیتیوم آلمینیوم سیلیکات
شکل بلور: چلیپایی، منشوری، مسطح
رنگ: سفید، بی رنگ، خاکستری، صورتی، نیلی، بنفش، زرد و سبز
سختی: 6.5 تا 7 بر روی مقیاس Mohs
شاخص انکسار: 1.660 تا 1.681
چگالی: 3.15 تا 3.21
شکاف پذیری: عالی
شفافیت: شفاف
انکسار دوسویه یا شکست نوردوگانه: 0.014 تا 0.016
درخشندگی: شیشه ای
شب نمایی: متغیر
اسپودومن: سنگ های جواهر مشابه یا مرتبط
اسپودومن هم نمونه معدنی و هم خانواده ای سنگ های جواهر است که شامل اسپودمن زرد، هیدنیت سبز و کونزیت صورتی می شود.
نام های مختلفی برای رنگ های دیگر آن استفاده می شوند مانند کونزیت زرد،
کونزیت نعنایی و کونزیت سفید اما هیچکدام از این اسم ها در تجارت جواهرات قابل قبول نیست به ویژه از آنجا که کونزیت در واقع اسپودومن صورتی تا بنفش تلقی می شود.
مواد اسپودمن آبی تا سبز- آبی نیز وجود دارد اما این رنگ ها کمیاب به عنوان سنگ جواهر محسوب نمی شوند.
اسپودومن بی رنگ تا زرد کمرنگ را گاهی به نام تریفان در صنعت جواهرات می شناسند.
ایده های طراحی جواهر و سنگ جواهر اسپودومن
با وجود اینکه اسپودومن سفتی نسبتا خوبی دارد و شفافیت و درخشندگی اش عالی است هنوز برای بسیاری از خریداران جواهرات ناشناخته است.
این سنگ برای طراحی تقریبا تمامی جواهرات شامل انگشتر، دستبند، آویز، سنجاق سینه و دکمه سرآستین مناسب است.
جذابیت اسپودومن در رنگ فوق العاده اش و شفافیتش است.
اسپودومن صورتی برای جواهرات زنانه، اسپودومن زرد و سبز برای هم زنانه و هم مردانه مناسبند.
اسپودومن برای وسایل تزئینی مختلف نیز قابل استفاده است زیرا نمونه های بزرگی از آن وجود دارد.
خیلی کم پیش می آید که سنگ زرد طبیعی بزرگتر از 5 قیراط را بتوان پیدا کرد، بنابراین اسپودومن زرد رنگ گزینه مناسبی برای کسانی است که
به دنبال سنگ های بزرگی در طراحی جواهراتی همچون حلقه یا آویزهای بزرگ هستند
نکته: سنگ های جواهر رنگی را بنابر اندازه شان بخرید نه وزن قیراط.
سنگ های رنگی نسبت اندازه به وزن شان فرق می کند.
بعضی ها بزرگتر و بعضی ها از نظر وزنی کوچکتر از الماس هستند.
نگهداری و تمیز کردن سنگ جواهر اسپودومن
اسپودومن نسبتا سفت است اما به دلیل شکاف پذیری بالایی که دارد باید با دقت از آن نگهداری کرد.
ضربه سخت می توان سنگ را به دو نیم تقسیم کند.
اسپودومن نسبت به حرارت و نور شدید حساس است.
رنگش با گذشت زمان کمرنگ می شود و اگر همچنان در معرض حرارت و نور مستقیم قرار بگیرد در نهایت کل رنگ از بین می رود.
بنابراین سنگ های جواهر اسپودون را بهتر است هنگام عصر پوشید.
وقتی این سنگ ها را تمیز می کنید از شوینده های فراصوتی یا بخارشو استفاده نکنید.
اسپودومن را می توان به سادگی با آب و صابون و یک پارچه نرم شستشو داد.
از مواد شیمیایی اسیدی استفاده نکنید.
همیشه قبل از ورزش کردن یا انجام فعالیت های فیزیکی سنگین آنها را درآورید.
در زمان قرار دادن داخل جعبه جواهرات بهتر است دور از سایر جواهرات باشد و داخل پارچه ای نرم پیچانده شود.