کوارتز چیست
سنگ کوارتز (Quarz) بعد از فلدسپات، دومین عنصر کانی رایج و فراوان در سطح زمین است. ساختار کوارتز با فرمول مولکولی Sio2 است که هر اتم اکسیژن بین دو چهار وجهی احاطه شده است. این سنگ از نوع پلی مورف سیلیس با ساختاری بلوری شکل و لوزی پهلو می‌باشد.سیلیس آزاد در طبیعت به صورت کوارتز پیدا می‌شود که سختی و مقاومت بالایی دارد. بلورهای کوارتز در شکل‌ها و انواع گوناگون در طبیعت وجود دارند که بعضی از آنها برای جواهرسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از رایج ترین کانی‌های سطح زمین است. کانی کوارتز در سنگ‌ها آذرین درنی و خارجی اسیدی و ما بین گرانیت، تونالیت، داسیت، مونزونیت، سینیت و گرانودیوریت به وجود می‌آید. از کاربرد کانی کوارتز می‌توان به سنگ چشم ببری و عقیق به عنوان کانی با جنبه زینتی و استفاده در صنعت‌های مانند برق، اپتیک، الکترونیک، تجهیزات ناوبری، میکروسکوپ‌ها اشاره کرد؛ این سنگ یکی از پرطرفدارترین و گسترده ترین سنگ‌های روی زمین است که در میان کاربران، محبوبیت زیادی دارد؛ کوارتز، پایه ی اصلی بیشتر سنگ‌های زمین است.
تاریخچه سنگ کوارتز
سنگ‌های کوارتز از زمان‌های بسیار قدیم و تقریباً در هر کشوری در مکان‌های مختلف شناخته شده استفاده می‌شود. نام کوارتز ممکن است از querkluftertz، یک کلمه قدیمی آلمانی که به کوارتز رگ سفید رنگ اشاره دارد، مشتق شده باشد. همچنین گفته شده است که این نام از کلمه یونانی باستان krustallos به معنای یخ گرفته شده است، زیرا یونانی‌ها (و رومی‌ها) معتقد بودند که کوارتز یخی است که هرگز ذوب نمی‌گردد؛ زیرا توسط خدایان ساخته شده است. سومری‌ها سنگ‌های کوارتز مختلفی را به عنوان مهر استوانه ای برش داده و حکاکی می‌کردند و بعدها از آنها به عنوان مهر حلقه ای استفاده می‌کردند. همانطور که سومری‌ها نوشتن را اختراع کردند، کوارتز احتمالاً یکی از اولین سنگ‌های قیمتی بود که روی آن نوشته شد و همچنین به عنوان مهری برای ایجاد یک اثر نوشتاری در خاک رس مورد استفاده قرار گرفت. هزاران سال پیش، مصریان از بسیاری از سنگ‌های کوارتز مهره‌ها، مجسمه‌های اسکراب و دیگر جواهرات را می‌ساختند.
سنگ کوارتز در کجاها یافت می‌گردد
این سنگ در سراسر دنیا وجود دارد. کریستال‌های این سنگ قابلیت شکل گرفتن در اندازه‌های بزرگ چند متری و وزن بالای صد کیلوگرمی را دارد. تولید کننده گان مهم جهانی سنگ کوارتز به قرار زیر است:
کوارتز شفاف: برزیل، ماداگاسکار، ژاپن، آمریکا و کوه‌های آلپ
آمیتیست: چک و اسلواکی، زامبیا، اتریش، آمریکا، برزیل و کوه‌های اورال
در حال حاضر برزیل به عنوان قطب و بزرگ ترین تولید کننده کوارتز شفاف شناخته شده است. این کشور کوارتز را از داخل رسوبات رودخانه ای استخراج می‌کند که فقط ۱۰ درصد آن قابلیت استفاده در صنایع الکترونیکی را دارد.
خواص درمانی و متافیزیکی کوارتز چیست
با ارزش ترین سنگ کوارتز، آمیتیست است که موجب از بین بردن افکار شیطانی و افزایش هوش می‌شود. خاصیت درمانی سنگ‌ها همواره مورد اختلاف نظر بوده است اما هنوز دلیل قطعی برای رد آن نداشته اند و نظرشان این است که سنگ را باید در قسمتی از بدن که مشکل دارد قرار دهند. در زیر لیستی از درمان بیماری‌ها متناسب با سنگ آن آورده شده است که عبارتند از:
| آمیتیست، کریستال سنگی، و چشم ببر | سردرد |
| کریستال سنگی | گلو درد |
| کریستال سنگی، چشم عقاب، و اونیکس | التهاب چشمی |
| کلسدونی صورتی، کوارتز صورتی | دردهای قلبی |
| آمیتیست، سیترین، و جاسپر زرد | پانکراس |
| آمیتیست، سیترین، کوارتز صورتی، و چشم ببر | سیاتیک |
| کریستال‌های سنگی | رگ‌های واریسی |
| کوارتز صورتی | ناخن‌های پا |
کاربرد کوارتز همدان
سنگ کوارتز یکی از مفیدترین مواد طبیعی است. مفید بودن آن را می‌توان به خواص فیزیکی و شیمیایی آن مرتبط دانست و دارای سختی هفت در مقیاس Mohs است که آن را بسیار بادوام می‌کند. در تماس با بیشتر مواد از نظر شیمیایی بی اثر است و دارای خواص الکتریکی و مقاومت در برابر حرارت است که آن را در محصولات الکترونیکی ارزشمند می‌کند. درخشندگی، رنگ و دیافانگی آن باعث شده است که آن را به عنوان یک سنگ قیمتی و همچنین در ساخت شیشه استفاده کنند.
کاربرد کوارتز در شیشه سازی
فرآیندهای زمین شناسی گاهی اوقات ماسه‌هایی را رسوب می‌دهند که تقریباً ۱۰۰٪ از سنگ کوارتز تشکیل شده است. این ذخایر به عنوان منابع ماسه سیلیسی با خلوص بالا شناسایی و تولید شده اند. از این ماسه‌ها در صنعت شیشه سازی استفاده می‌شود. ماسه کوارتز در ساخت شیشه‌های زیر استفاده می‌شود:
تولید شیشه کانتینری
شیشه صفحه تخت
شیشه تخصصی
فایبرگلاس.
استفاده از کوارتز به عنوان ساینده
سختی بالای کوارتز، هفت در مقیاس موهس، آن را سخت تر از سایر مواد طبیعی می‌کند. به این ترتیب یک ماده ساینده عالی است و سنگ کوارتز و ماسه سیلیسی ریز آسیاب شده برای سند بلاست، پاک کننده‌های شست و شو، آسیاب و شن برای سنباده زدن و اره کردن استفاده می‌شود.
استفاده از کوارتز به عنوان ماسه ریخته گری
کوارتز در برابر مواد شیمیایی و حرارت بسیار مقاوم است بنابراین اغلب به عنوان ماسه ریخته گری استفاده می‌شود. با دمای ذوب بالاتر از اکثر فلزات، می‌توان از آن برای قالب‌ها و هسته‌های کار ریخته گری معمولی استفاده کرد. آجرهای نسوز اغلب از سنگ کوارتز ساخته می‌شوند زیرا مقاومت بالایی در برابر حرارت دارند. ماسه کوارتز نیز به عنوان یک شار در ذوب فلزات استفاده می‌شود.
کاربرد سنگ کوارتز در صنعت نفت
ماسه کوارتز مقاومت بالایی در برابر له شدن دارد. در صنعت نفت، دوغاب‌های شن و ماسه تحت فشارهای بسیار بالا در چاه‌های نفت و گاز در فرآیندی به نام شکستگی هیدرولیکی به پایین کشیده می‌شوند. این فشار بالا سنگ‌های مخزن را می‌شکند و دوغاب شنی به شکستگی‌ها تزریق می‌شود. دانه‌های ماسه بادوام شکستگی‌ها را پس از آزاد شدن فشار باز نگه می‌دارند. این شکستگی‌های باز جریان گاز طبیعی را به داخل چاه تسهیل می‌کند.
جواهرسازی
سنگ کوارتز جز سنگ‌های قیمتی است که دارای قیمتی مناسب و در دسترس به وفور در فروشگاه‌های طلا و جواهر پیدا می‌شود. بسیاری از جواهرات مانند انگشتر و دستنبد‌ها با این نوع سنگ‌ها ساخته شده اند که با تنوع زیادی در طرح و رنگ در بازار موجود هستند. اکثر سنگ‌های کوارتز دارای مقاومت و سختی بالای هستند ولی بعضی از نمونه‌های آن به راحتی رنگ و آب را جذب می‌کنند از این رو در نگهداری از آنها باید مراقب باشید.