سنگ یاقوت سرخ یا روبی نوع قرمز کروندوم و با درجه سختی 9 به عنوان دومین ماده سخت جهان بعد از الماس می باشد. یاقوت سرخ جزو گرانترین و زیباترین سنگهای جهان نیز است

مشخصات سنگ یاقوت سرخ

یاقوت سرخ یا روبی (Ruby) گوهری با انواع رنگ قرمز و سختی 9 در مقیاس موس می باشد. سنگ یاقوت سرخ همانند یاقوت کبود از خانواده کروندوم (Corundum) می باشد. تا 200 سال پیش تصور می شد روبی از نظر ترکیب شیمیایی مشابه اسپینل قرمز (Red Spinel) و گارنت قرمز در یک گروه کروندوم قرار دارند. هنگام تشکیل روبی و سفایر به جز اکسید آلومینیوم خالص و عناصر رنگزا، عناصر همراه دیگر، سنگ ها و سیالات درگیر و مذابهای مختلف می توانند همراه با این یاقوت تشکیل شوند یا به دام بیفتند. اگر یاقوتهای کشورها و منشأ های مختلف هیچ گونه تفاوتی در عناصر همراه و ناخالصی درون آنها نداشتند قطعا تفاوت رنگ و شفافیت و پیرو آن تفاوت ارزش وجود نداشت. گاها سنگ مادر یا میزبان یاقوت سرخ کلسیت یا دولومیت (Dolomite) است که خود در اثر دگرگونی مجاورتی با مواد مذاب یا توده های گرم درون عمق زمین از سنگ آهک اولیه تشکیل می شود. برخی محتویات کانی های میهمان مثل روتیل (بلورهای سوزنی ریز) باعث جلای ملایم و ابریشمی در روبی می شوند.  چنانچه مقدار کانی روتیل در محتویات آن زیاد باشد و به صورت کابوشن تراشیده شود پدیده زیبای چشم گربه ای یا آستریوم (ستاره شش پر) در یاقوت بوجود می آید که ارزش جواهر را چند برابر می کند.

علت رنگ قرمز یاقوت

کروندوم به خودی خود تقریبا بی رنگ است و عامل رنگ دهنده در روبی عنصر کروم است و همانطور که قطعا دیده اید سایه هایی قهوه ای رنگ در یاقوت سرخ وجود دارد دلیل آنها مقدار بسیار کمی از فلز آهن در ترکیب شیمیایی آنها است. تقریبا در هر معدنی یک نوع رنگ روبی مختص خود را دارد و فرمول خاصی برای تعیین رنگ آن بر اساس مکان وجود ندارد. معمولا پراکندگی رنگ در سرتاسر نقاط روبی متفاوت است و لکه های قرمز یا نوارهایی در آن مشاهده می شود. بهترین رنگ روبی رنگ قرمز خالص است که به “خون کبوتر” معروف است. اصطلاحاتی رایج در بازار جواهرات مانند یاقوت برمه یا یاقوت سرخ سیامی در واقع بخاطر کیفیت بالای رنگ آن است نه به خاطر مکان استخراج آن.

شفافیت و درخشانی یاقوت

یاقوت معمولا ناسرگی ها را نشان میدهد و اینها بخشی از طبیعت این سنگ هستند.
با این حال وقتی ناسرگی ها درخشش یا شفافیت سنگ را کاهش دهند، ارزشش را کم می کنند.
یاقوتی که ناسرگی هایش را نمی توان با چشم غیرمسلح دید، یاقوت های بزرگ هستند که خیلی کمیابند و بسیار ارزشمند هستند.

برش و شکل یاقوت

یاقوت معمولا برش های ترکیبی دارد و همراه با برش های تاج شکل درخشان و پاویلیون های پلکانی است.
متداول ترین شکل ها بیضی و بالشتکی هستند. سایر برش ها نیز مانند دایره، مثلث، الماسی، گلابی و تخم مرغی شکل هم وجود دارد.
با این حال پیدا کردن این شکل ها در اندازه های بزرگ سخت است زیرا هیچ شکلی مانند بیضی و بالشی نمی تواند وزن اولیه سنگ را حفظ کند.
یاقوت های بزرگتر از یک قیراط کمیاب هستند بنابراین قیمت بر اساس اندازه افزایش می یابد.
یاقوتی که ستاره نشان است برش داده می شود تا این پدیده نوری را بهتر نمایش دهد.
یاقوت های دارای ناسرگی های روتیل درخشش براقی دارند در حالیکه یاقوت های شفاف مثل شیشه می درخشند.
گوهرتراشان معمولا یاقوت ها را گرد می کنند تا رنگ قرمز مایل به نارنجی شان به حداقل برسد و وزن قیراط شان هم کاهش نیابد.

آماده سازی و ساخت یاقوت

یاقوت را در معرض حرارت قرار می دهند تا رنگش مشخص تر شود. این کار را می توان نوعی بهینه سازی همیشگی دانست.
ناسرگی های روتیل اثبات می کند که سنگ یاقوت زیر حرارت قرار نگرفته است.
یاقوت را با هم آمیزی آماده می کنند تا درخشش بیشتری داشته باشد.
سایر روش ها پر کردن فواصل و شکاف های موجود در این سنگ با استفاده از شیشه است که باعث می شود این سنگ گزینه بهتری برای ساخت جواهرات شود.
معمولا یاقوت یا روغنی است یا خشک.
جدا از تمام این روش محبوب ترین نوع یاقوت نمونه های طبیعی آن هستند و همه فروشندگان مشهور سنگ جواهر در مورد روش ها و بهینه سازی های قبل از فروش به شما اطلاعات می دهند.

ویژگی های گوهرشناسی یاقوت قرمز

• فرمول شیمیایی: Al203، آلمینیوم اکسید
• ساختار بلورین: سه آسه، منشور شش ضلعی یا لوزی شکل
• رنگ: انواع قرمز
• سختی: 9 بر روی مقیاس Mohs
• شاخص انکسار: 1.726- 1.778
• چگالی: 3.97-4.05
• شکاف: ندارد
• شفافیت: شفاف تا مات
• شاخص انکسار دوگانه یا درخشش دوسویه: -0.008
• درخشندگی: شیشه ای تا براق
• شب نمایی: قوی: قرمز ارغوانی

سنگ های جواهر مرتبط یا شبیه به یاقوت

از آنجا که یاقوت عضوی از گروه کوروندوم است، ارتباط زیادی با یاقوت کبود دارد و بنابراین ویژگی هایشان در زمینه مقاومت، ترکیب و انکسار دوگانه شبیه به هم است.
سنگ های جواهر کوروندوم مانند یاقوت آبی، یاقوت مرغوب، یاقوت ستاره ای و یاقوت چندرنگ هستند.
یاقوت چشم گربه ای، ستاره ای و یاقوت سبز نیز وجود دارند اما خیلی کمیاب هستند.
یاقوتهای سبز همیشه ستاره دارند و معمولا به صورت برش های سنگ جواهر، برش می خورند.
در این نوع یاقوت می توان تلعلل نور را به شکل یک ستاره دید اما چنین سنگ هایی خیلی کمیاب هستند.
یاقوت به سایر سنگ های جواهر قرمز رنگ مانند لعل آلماندیت و پیروپ شبیه است.
لعل بداخشان، توپاز، تورمالین و زرگون نیز ممکن است به جای یاقوت اشتباه گرفته شوند.
یاقوت می تواند با سایر مواد معدنی هم ترکیب شود و مواردی مانند زوزیت قرمز و یاقوت در فاچسایت را بسازد.