کوارتز یکی از مهمترین سنگ های معدنی در روی زمین است که یکی از مهمترین گروه های سنگ های قیمتی در بین سنگ های رنگی را در دنیا تشکیل می دهد.کوارتز به عنوان دومین ماده معدنی از نظر فراوانی بر روی پوسته زمین بعد از فلدسپار ها است.نام کوارتز برگرفته از واژۀ آلمانی ” quarz” است که از کلماتی اسلاوی و لهستانی نشات می گیرد و به معنی “سخت” است.کوارتز سنگی با سختی 7 در مقیاس موهس است.برای محاسبۀ سختیِ بقیۀ سنگ های قیمتی اغلب از کوارتز استفاده می شود و آنها را با این سنگ مقایسه می کنند.تمام سنگ های قیمتی کوارتز دارای ترکیب شیمیایی سیلیکون دی اکسید با درجات و ساختار های مختلف هستند.دو شاخه اصلی کوارتز شامل کوارتز ماکرو کریستالی و کوارتز کرپیتو کریستالی است.کوارتز ماکرو کریستالی شامل آمتیست، سنگ کریستال، کوارتز آبی، سیترین، چشم عقاب، پرسیولیت، کوارتز چشم گربه ای، کوارتز دودی، کوارتز صورتی و چشم ببری است.وارتز ماکروکریستال نسبت به کریپتوکریستال شفاف تر و بزرگتر بوده کوارتز کریپتوکریستال دارای کریستال های میکروسکوپی است که در اکثر مواقع حتی دیده نمی شود.سنگ های قیمتی کوارتز بسیار جذاب، بادوام و سخت هستند.همچنین در اغلب موارد، کوارتز نسبتا ارزان و در دسترس عموم است اما بعضی از کوارتز ها بسیار نادر هستند در حالی که بعضی دیگر به راحتی در دسترس می باشند.
تشخیص کوارتز
هیچ آزماش قطعی برای شناسایی کوارتز وجود ندارد.
تعدادی تست برای دستیابی قطعی لازم است.
اکثر آزمایش های ترکیبی از تجزیه و تحلیل سنتی و ابزار های پیشرفته است و بررسی سنتی در ارتباط تقسیم بندی رنگ ها در کوارتز انجام می گیرد.
طیف سنجی مادون قرمز برای نشان دادن طول موج جذب شده سنگ کوارتز مورد استفاده قرار می گیرد.
کریستال های کوارتز دارای ویژگی مشترک با سنگ هایی مثل تورمالین است.
کوارتز مصنوعی اغلب دارای رنگ هایی هستند که طبیعی نمی باشند.
در بسیاری از موارد رنگ ها خیلی شفاف و پر رنگ هستند.
مبدا و منبع کوارتز
سنگ قیمتی کوارتز در مکان هایی در سراسر دنیا یافت می شوند.
کوارتز یکی از اجزا اصلی سنگ گرانیت و بقیۀ سنگ های آذرین است.
علاوه بر این، بعنوان سنگ رسوبی نیز یافت می شود و بخش رایجی از سنگ های دگردیسی است.
کریستال های بخوبی شکل گرفتۀ آن می توانند در اندازه های بزرگ یافت شوند که حتی از چند متر هم بالاتر می رود و وزنی بیش از صد کیلوگرم دارند.
رنگ کوارتز مارکروکریستال بسته با اندازه طیف آن متغییر است اما کوارتز شفاف به مراتب بیشترین ارزش و به دنبال آن کوارتز سفید یا ابری قرار دارند.
بنفش(آمتیست)، صورتی(رزگلد)، خاکستری یا قهوه ای تا سیاه(کوارتز دودی) نیز رایج هستند.
اما کوارتز کریپتوکریستال میتواند رنگی باشد و در نور مصنوعی کیفیت خوبی را نشان نمی دهد.
به نظر می رسد بهترین زمان برای دیدن آن پس از طلوع و غروب خورشید است که رنگ های عمیق را نشان می دهند.
وضوح و درخششِ کوارتز
کوارتز با کیفیت، دارای درخشش زیادی است که یعنی نور بدون هیچ مانعی از سنگ عبور می کند.
در کوارتز نیمه شفاف، عبور نور از سنگ کمی کمتر است.
بهترین کیفیت کوارتز، عاری از هرگونه ناسرگی می باشد.
از آنجاییکه کوارتز بسیار زیباست، افراد کمی کوارتز های دارای ناسرگی را می پسندند.
درخشش این سنگ، شیشه ای است و اشکال کریپتو کریستالی اغلب نیمه شفاف تا مات می باشد.
بعلت توزیع رنگ شکننده در کریستال ها کوارتز را نیز می توان به منظور به حداکثر رساندن رنگ آن برش داد.
هنگامی رنگ بهتر توزیع شد میتوان از دیگر برش ها استفاده کرد.
کوارتز دارای طیف گسترده ای از اندازه ها و اشکال از جمله اشکال فانتزی است که در دسترس می باشند
کوارتز بی رنگ اغلب بدون پردازش می باشد.
سنگ های رنگی، اغلب با رنگ (مانند عقیق)، تابش (با بمباران رادیواکتیویتۀ سطح پایین)، و یا حرارت دهی تقویت می شوند.
برخی از این سنگ ها ممکن است با موم، صمغ، و یا حتی فلزِ ورقه شده، جهت تقویت رنگ، درخشش، و مقاومت نیز پوشانده شوند.
کوارتز مصنوعی نیز بسیار رایج است. بطور طبیعی، کوارتز رنگی بخش های مختلف رنگ را نشان می دهد.