تشخیص کوارتز
هیچ آزماش قطعی برای شناسایی کوارتز وجود ندارد.
تعدادی تست برای دستیابی قطعی لازم است.
اکثر آزمایش های ترکیبی از تجزیه و تحلیل سنتی و ابزار های پیشرفته است و بررسی سنتی در ارتباط تقسیم بندی رنگ ها در کوارتز انجام می گیرد.
طیف سنجی مادون قرمز برای نشان دادن طول موج جذب شده سنگ کوارتز مورد استفاده قرار می گیرد.
کریستال های کوارتز دارای ویژگی مشترک با سنگ هایی مثل تورمالین است.
کوارتز مصنوعی اغلب دارای رنگ هایی هستند که طبیعی نمی باشند.
در بسیاری از موارد رنگ ها خیلی شفاف و پر رنگ هستند.
مبدا و منبع کوارتز
سنگ قیمتی کوارتز در مکان هایی در سراسر دنیا یافت می شوند.
کوارتز یکی از اجزا اصلی سنگ گرانیت و بقیۀ سنگ های آذرین است.
علاوه بر این، بعنوان سنگ رسوبی نیز یافت می شود و بخش رایجی از سنگ های دگردیسی است.
کریستال های بخوبی شکل گرفتۀ آن می توانند در اندازه های بزرگ یافت شوند که حتی از چند متر هم بالاتر می رود و وزنی بیش از صد کیلوگرم دارند.
برخی از مهمترین مخازن کوارتز ماکرو کریستالی در مکان های زیر می باشد که البته فقط محدود به این مکان ها نمی شوند:
- آمیتیست: برزیل، بولیوی، کانادا، ماداگاسکار، مکزیک، میانمار (برمه)، نامیبیا، روسیه، سریلانکا، آمریکا (آریزونا)، اروگوئه، و زامبیا
- آمرتین: برزیل و بولیوی
- Aventurine: استرالیا، برزیل، هندوستان، روسیه، و تانزانیا
- سیترین: آرژانتین، برزیل، ماداگاسکار، نامیبیا، روسیه، اسکاتلند، اسپانیا، و آمریکا
- چشم عقاب: برزیل، هندوستان، و سریلانکا
- پارسه: آسترالیا، فنلاند، آلمان، و اسکاتلند
- پارازولیت: برزیل، و آمریکا (آریزونا)
- کوارتز چشم گربه ای: برزیل، هندوستان، و سریلانکا
- کوارتز صورتی: برزیل، هندوستان، ماداگاسکار، موزامبیک، نامیبیا، سریلانکا، و آمریکا
- کریستال سنگی: رشته کوه های آلپ، برزیل، ماداگاسکار، و آمریکا
- کوارتز دودی: برزیل، ماداگاسکار، روسیه، اسکاتلند، سوئیس، و اکراین
- چشم ببر: آسترالیا، هندوستان، نامیبیا، افریقای شمالی، سریلانکا، و آمریکا
رنگ کوارتز
رنگ کوارتز مارکروکریستال بسته با اندازه طیف آن متغییر است اما کوارتز شفاف به مراتب بیشترین ارزش و به دنبال آن کوارتز سفید یا ابری قرار دارند.
بنفش(آمتیست)، صورتی(رزگلد)، خاکستری یا قهوه ای تا سیاه(کوارتز دودی) نیز رایج هستند.
اما کوارتز کریپتوکریستال میتواند رنگی باشد و در نور مصنوعی کیفیت خوبی را نشان نمی دهد.
به نظر می رسد بهترین زمان برای دیدن آن پس از طلوع و غروب خورشید است که رنگ های عمیق را نشان می دهند.
وضوح و درخششِ کوارتز
کوارتز با کیفیت، دارای درخشش زیادی است که یعنی نور بدون هیچ مانعی از سنگ عبور می کند.
در کوارتز نیمه شفاف، عبور نور از سنگ کمی کمتر است.
بهترین کیفیت کوارتز، عاری از هرگونه ناسرگی می باشد.
از آنجاییکه کوارتز بسیار زیباست، افراد کمی کوارتز های دارای ناسرگی را می پسندند.
درخشش این سنگ، شیشه ای است و اشکال کریپتو کریستالی اغلب نیمه شفاف تا مات می باشد.
بُرش و شکلِ کوارتز
بعلت توزیع رنگ شکننده در کریستال ها کوارتز را نیز می توان به منظور به حداکثر رساندن رنگ آن برش داد.
هنگامی رنگ بهتر توزیع شد میتوان از دیگر برش ها استفاده کرد.
کوارتز دارای طیف گسترده ای از اندازه ها و اشکال از جمله اشکال فانتزی است که در دسترس می باشند
پردازش کوارتز
کوارتز بی رنگ اغلب بدون پردازش می باشد.
سنگ های رنگی، اغلب با رنگ (مانند عقیق)، تابش (با بمباران رادیواکتیویتۀ سطح پایین)، و یا حرارت دهی تقویت می شوند.
برخی از این سنگ ها ممکن است با موم، صمغ، و یا حتی فلزِ ورقه شده، جهت تقویت رنگ، درخشش، و مقاومت نیز پوشانده شوند.
کوارتز مصنوعی نیز بسیار رایج است. بطور طبیعی، کوارتز رنگی بخش های مختلف رنگ را نشان می دهد.
ویژگی های سنگ شناسی کوارتز
فرمول شیمیایی SiO2 ، دی اکسید سیلیکون
ساختار کریستال کوارتز آلفا: مثلثی شکل
کوارتز بتا: شش ضلعی
رنگ بی رنگ، رنگ های مختلف از سفید تا سیاه
سختی 7 بر اساس مقیاس موهس
ضریب شکست 1.544 تا 1.553
تراکم/ چگالی 2.65؛ 2.59 تا 2.63 در اشکال خام
شکافتگی نامشخص
شفافیت شفاف تا مات
انکسار مضاعف 0.009
درخشش شیشه ای، مومی تا مات
تشعشع ماهتابی اغلب ندارد.
کوارتز: در ارتباط با بقیۀ سنگ های قیمتی مشابه
اگرچه اسامی مختلف برای سنگ کوارتز بر اساس رنگ این مادۀ معدنی تعیین می شود، طبقه بندی های علمی بر اساس ریز ساختارهای کریستالی کوارتز مشخص می گردند.
در بسیاری از موارد، رنگ دومین عامل شناسایی کوارتز کریپتو کریستالی است ولی در مورد کوارتز ماکرو کریستالی، رنگ در اولویت می باشد.
بقیۀ انواع کوارتز بر اساس مکان، الگوها، و یا ناسرگی ها طبقه بندی می شوند.
برخی از معروف ترین نام های تجاری برای سنگ های قیمتی کوارتز ماکرو کریستالی عبارتند از:
آمیتیست: به عنوان کوارتز بنفش و یا قرمز مایل به بنفش شناخته می شود و با ارزش ترین گروه سنگ های کوارتز است و منشا رنگ آن وجود آهن است.
آمیتیست کوارتز: بنفش با رگه های سفید.
یکی از اشکال فشردۀ آمیتیست، لایه دار و شیری.
آمتیست ژئود: بنفش و یا بنفش مایل به قرمز است با این تفاوت که در داخل آن کریستال های درخشانی وجود دارد.
آمیترین: ترکیبی از دو رنگ زرد و بنفش است وتنوع رنگ این نوع سنگ کوارتز از بنفش تا زرد طلایی است.
آونترین: سبز، قرمز- قهوه ای، و یا زرد- قهوه ای.
اغلب قرمز تیره است و ظاهری متالیک و براق دارد که بعلت وجود fuschite (میکای سبز)، و یا قرمزیِ قوه ای طلایی بدلیل وجود ناسرگی های هماتیتی در آن است.
کوارتز آبی: کریستال سنگیِ تابش شده می باشد.
سیترین: زرد روشن تا زرد تاریک است و منشا رنگ آن وجود آهن در ساختار آن می باشد.
بسیاری از سیترین ها تجاری می باشند و حاصل گرمایش آمتیست هستند.
و اغلب به صورت زرد کم رنگ است که با حرارت به رنگ قرمز تغییر رنگ می دهد.
سیترین ژئود: دارای رنگ زرد روشن تا زرد تیره هستند و کریستال های داخلی آن به رنگ طلایی مایل به قهوه ای است.
و منشا رنگ آن وجود آهن می باشد. ب
سیاری از سیترین ها تجاری می باشند و به وسیله تغییر رنگ آمتیست در اثر گرما ایجاد می شوند و بیشتر زرد رنگ هستند و در اثر گرما رنگ قرمز به خود می گیرند.
چشم عقاب: کوارتز آب خاکشتری تا آبی سبز است.
چشم عقاب به مثابه اشعه های نوری و کوچکی هستند که بر روی چشم پرنده منعکس شده است.
کوارتز لیمویی: نوعی کوارتز نیمه شفافِ زرد لیمویی.
این سنگ بسیار شبیه به کوارتز سیترین می باشد اما از نظر رنگ لیمویی تر می باشد.
امروزه اغلب کوارتز های لیمویی برای رسیدن به این رنگ تابش داده می شوند.
البته گونه های نادری نیز هستند که chatoyancy چشم گربه ای را نشان می دهند.
کوارتز جادویی: یک محصول بسیار رنگی که با استفاده از فرآیند فناوری نوین تقویت می شود، شامل پوششی متالیک است که بر روی کوارتز بی رنگ قرار می گیرد.
Pietersite: نوعی کوارتز نایاب، آبی-مشکی- طوسی و یا قرمز که شامل چشم عقاب و چشم ببر می باشد.
Prasiolite: کوارتز سبز رنگ. Prasiolite گونه از سنگ بسیار نادر در طبیعت است.
اغلب آنها بوسیلۀ حرارت دهیِ آمیتیست و کوارتز زرد تولید می شوند.
کریستال سنگی: کوارتز بی رنگ. موادی که بُرش داده شوند نادر هستند.
ناسرگی هایی که شامل ژئوتیت، طلا، پریت، روتیل، و یا تورمالین هستند. درخشش آنها شیشه ای می باشد.
کوارتز صورتی: صورتی پُر رنگ تا کمرنگ که با تیتانیوم، آهن، و منیزیم رنگ می شود.
سنگ های بزرگتر نیز باید پردازش و بُرش داده شوند.
کوارتز صورتی تقریبا شیری رنگ است که موجب می شود رنگ آن پر رنگ تر بنظر برسد. کوارتز نیمه شفاف صورتی بسیار نادر هستند.
کوارتز روتیل: کوارتز دودی یا روشن که دارای ناسرگی های کریستالی روتیل هستند.
روتیل نام مادۀ معدنی است که برای دی اکسید تیتانیوم طبیعی بکار می رود.
کوارتز دودی: قهوه ای تا مشکی یا طوسی.
این رنگ بصورت طبیعی رخ می دهد و بصورت مصنوعی با اشعۀ گاما نیز قابل تولید می باشد.
کوارتز لیمویی ستاره ای: یک گونه از کوارتز کمیاب لیمویی ستاره ای که شبیه به کوارتز سیترین می باشد و حالت ستاره ای دارد.
این سنگ شبیه به کوارتز سیترین می باشد اما از نظر رنگی زرد لیمویی می باشد در حالیکه سیترین تُن نارنجی بیشتری دارد.
کوارتز صورتی ستاره ای: صورتی پر رنگ تا کمرنگ که با تیتانیوم، آهن، و منیزیم رنگ می گیرد و
سوزن های روتیلی که در آن وجود دارد، سبب تولید شکل ستاره ای می شود که با cabochon نیز بُرش داده می شود.
چشم ببر: کوارتز زرد- طلایی، طلایی- قهوه ای.
این سنگ شبیه به چشم عقاب است که درخشان است و رنگ طلایی قهوه ای آن به دلیل ناسرگی های اکسید آهن موجود در آن می باشد.
کوارتز تورمالین: کوارتز بی رنگ با شکلی سوزنی که معمولا ناسرگی های تورمالین مشکی را دارد.