آشنایی با الماس

تعریف الماس طبیعی: سعی بر این است تعریفی که در این قسمت ارائه می شود جامع وعلمی باشد با رجوعی ساده به دانشنامه های موجود در می یابید که تعاریف ارائه شده تاکنون فقط بر اساس دیدگاههای عوامانه ودر برخی موارد غیر علمی بوده است.در بسیار از موارد الماس را گوهر مینامند .اما باید ذکر کرد الماس در واقع چیزی نیست جز یک سنگ که به صورت علمی آن را کانی می نامند.کانی الماس طبیعی دارای ساده ترین ساختار شیمیایی در بین کانی ها می باشد (متشکل از کربن خالص )ودر عین حال دارای یکی از با اهمیت ترین ساختارهای فیزیکی در بین کانی ها به شمار میرود که خواص شیمیایی وفیزیکی الماس به صورت جداگانه ای مورد بررسی قرار خواهیم داد.

تاریخچه الماس

الماس دارای یکی از با اهمیت ترین ساختارهای فیزیکی در بین همه کانی ها است .از مشخصات منحصر به فرد ان می توان به سختی بالای آن اشاره کرد (الماس سخت ترین ماده طبیعی جهان است)این سختی الماس نتیجه ی نوع خاصی از پیوندهای شیمیایی بین اتم های کربن سازنده ی آن می باشد که در علم شیمی به پیوند کوالانس معروف است که علت این سختی بالا وپیوند شیمیایی قوی حرارت بسیار بالا وفشار بسیار زیاد در هنگام تشکیل الماس است .الماس در حالت ذاتی دارای ساختار کریستالی می باشد که بسیار متراکم است ودر کل جلایی الماس دارد.به کلمه diamond از کلمه یونانی adamasبه معنی سخت وشکست ناپذیر گرفته شده است.اولین بار الماس در800 سال قبل از میلاد درهند کشف شد واز معروف ترین معادن هند معدن گلکندا می باشد(ایالت آندرا پرادش هند)در واقع الماس های معروف کوه نور و دریای نور از همین معدن استخراج شده اند.در هند باستان الماس را مظهر قدرت می دانستند واعتقاد داشتند که الماس صاحبش را شکست ناپذیر می کند.اما هیچ گاه قادر به تراش آن نشدند تا اینکه در 300سال قبل از میلاد در شرق هندوستان نوعی از عملیات تراش انجام گرفت،هندی های باستان دریافته بودند که فقط با الماس طبیعی می توان الماس را تراش زد ومی توانستند الماس ها را تراش های سطحی دهند.

تراش الماس

از قدیمی ترین اشارات ثبت شده در تاریخ راجع به سنگ الماس طبیعی می توان به مورخ رومی پلینوس سکوندوس (77سال قبل از میلاد)اشاره کرد. الماس از سنگهای وسوسه انگیز تاریخ به شمار می رود و الماس های تراش نخورده بر روی زره شوالیه ها و روی تاج پادشاهان و ملکه ها قرار میگیرد و آنرا سنبل عشق می دانند در روم باستان الماس از جایگاه ویژه ای برخوردار نبود چون رومی ها نمی دانستند الماس را چگونه تراش دهند اما سختی آنرا می ستودند و به عنوان نماد جاودانگی برروی زره سربازان و ژنرالها و برخی جواهرات سلطنتی به کار برده می شده است .اولین بار الماس را در قرن44میلادی تراش دادند که در اروپا صورت گرفت و به تراش رز کات معروف بود.

درسال1675نیوتن نظریه ای مطرح کرد که میگفت الماس چون از کربن خالص است قابلیت سوختن دارد و می تواند با اکسیژن ترکیب شود.19سال بعد دو ایتالیایی به نام اورا وتارکیونی این آزمایش را انجام دادند.

 

الماس چیست؟ با توجه به ارزش یافتن الماس در جوامع مختلف دنیا تلاش برای تولید الماس مصنوعی آغاز شد اولین تلاش موفق برای الماس های مصنوعی در سال 1953در سوئد به انجام رسید ولی در سال 1955شرکت آمریکایی به نام جنرال الکتریک موفق به تولید الماس مصنوعی و ثبت ان شد و در همان سال در شوروی نیز تولید الماس مصنوعی انجام گرفت. امروزه بیش از70درصد الماس صنعتی جهان (100میلیون قیراط در سال در آزمایشگاهها )تولید می شود.

الماس های معروف دنیا:

الماس کوه نور: در افسانه های هند باستان آمده است که این الماس توسط یکی از خدایان هندی به نام کریشنا استفاده میشده است و هر کس صاحب آن میگشت شکست ناپذیر میشده است. اگرچه گفته شده است که برای صاحب آن بد اقبالی به همراه دارد .اولین سخن از ان را در خاطرات بابور پادشاه مغول هند می توان یافت که ظاهرا در ان زمان الماس چیزی در حدود 739قیراط وزن داشته است و از حاکم ایالت مالوا گرفته شده بود.در سال1304میلادی پادشاه مغول انرا دوباره تراش می دهد و وزن ان چیزی در حدود 186قیراط می شود تا سال1739در دست آنها می ماند تا اینکه توسط نادرشاه افشار از انها گرفته می شود.در سال 1849کوه نور به دست انگلیسی ها افتاده و به ملکه ویکتوریا رسید. در سال1852به دستور ملکه گوهر شناس هلندی اقای ام کاستر انرا دوباره تراش می دهد وبه شکل امروزی که حالتی بیضی شکل است و وزن 105.609می رسد. انجام عملیات تراش کوه نور در حدود 450ساعت کاری طول کشید. سرانجام در سال 1936الماس کوه نور بر روی تاج ملکه الیزابت قرار گرفت.

دریای نور: دریای نور با 182قیراط که به رنگ بی نظیر صورتی است وبا الماس نورالعین یکی بوده است که انهارا از هم جدا نموده اند.این دو الماس صورتی بی نظیر بزرگترین الماس های صورتی دنیا بوده که در حال حاضر در موزه جواهرات ملی بانک مرکزی ایران نگهداری می شوند.

الماس کولینان: این سنگ بزرگترین الماس گوهری است که تا به حال کشف شده است.در سال 1905فردریک ولز که یکی از ناظران معدن الماس پریمیر در آفریقای جنوبی بود سنگ بزرگی را که در دیوار معدن بود را کشف کرد و زمانی که وی میخواست سنگ را وزن کند بازرسان معدن گمان کردند که این سنگ خیلی بزرگ است و نمی تواند الماس باشد و ان را از پنجره بیرون انداختند اما پس از آزمایشهای مجدد مطمئن شدند که ان یک الماس است. وزن ابتدایی ان در حدود 3106قیراط بوده است.این الماس نام خود را از نام کلنل توماس کولینان گرفته است این الماس در سال1907به شاه ادوارد هفتم در تولد 66 سالگی اش هدیه داده شد.در سال1908سنگ تراش هلندی ژوزف آشر مسئول تراش ان شد و پس از 8 ماه کار مداوم 9 الماس بزرگ که با نامهای کولینان 1تا9و96الماس با تراش برلیان کوچک نیز از سنگ مادر بوجود امد که وی این قطعات کوچک را به عنوان دستمزد دریافت کرد.کولینان1را با نام ستاره آفریقا می شناسند.که در حدود 530.20قیراط وزن دارد وتراش آن گلابی شکل است و کولینان2 با وزن 317.4قیراط و تراش کاشن داردبر روی تاج پادشاه قرار گرفتند.

الماس اورلو: این الماس در قرن17از چشم یک مجسمه در معبدی در میسور هند دزدیده شد و از طریق ایران به آمستردام رفت و در سال 1703توسط آقای اورلو خریداری شد وبه تزار وقت روسیه کاترین کبیر هدیه شد.شکل آن شبیه تخم کبوتر است ودر حدود 189.62قیراط وزن دارد.این الماس در عصای سلطنتی خاندان تزار روسیه قرار دارد.

الماس آبی هوپ: این الماس هم اکنون در حدود 45.52قیراط وزن دارد ودر موسسه ای در واشنگتن نگهداری می شود وبه افتخار خریدار انگلیسی اش فیلیپ هوپ نامگذاری شده است.

الماس شاه: این الماس به وزن88قیراط وزن دارد، برش این الماس با الماس های دیگر کاملا متفاوت است این الماس سطوح کلیواژ را به خوبی نشان می دهد سنگ اولیه این الماس 95قیراط وزن داشت که پس از برش به صورت قطعی به88 قیراط تقلیل یافت.بی نظیر بودن این الماس بدین دلیل است که در سه سطح این الماس نام سه پادشاه حک شده است.جهانگیرشاه ،جهان شاه و فتحلی شاه اسامی این پادشاه است این الماس در هنگام حمله نادر شاه در سال1739بوسیله نادر افشار به ایران آورده شد وبعدها طی حوادثی به روسیه رفت و در سال 1829به تزار نیکلاس اول اهدا شد، از این الماس هم اکنون در کاخ کرملین مسکو نگه داری می شود.

الماس زیتون(Olivia): این الماس سبز قطعه ای از مجموعه شخصی اقای محمد اکرمیه می باشد.که در دهه 50شمسی بصورت راف و قانونی از هند خریداری کرده و خودشان در ایران تراشیدند تا جنبه گوهری پیدا کند. بعد از تراش طی آنالیز های مختلف متوجه شدند که نسبت به دمای محیط دارای واکنش تغییر رنگ می باشد. به شکلی که با افت دما رنگ الماس سبزتر شده وبا بالا رفتن دما رنگ الماس رو به(زرد-سبز)متمایل می شود .طبق منابع علمی موسسه گوهر شناسیgiaدر فصلنامهgem&gemologyدر شمارهspring2005مشخصات الماس های کاملیون همگی زیر فیلتر های پلاریسکوپ هیچ واکنش نداشته ویا آگریگیت (aggregate)می باشد و بیشتر مواقع ناپاک و نا خالصی ها اکثر حالتheavy cioudsمی باشد. زیتون(olivia)تمامی مشخصات الماس های کاملیون را دارا می باشد.

خواص فیزیکی الماس

خواص الماس: الماس دارای شبکه اتمی بسیار فشرده ای از عنصر کربن است که باعث به وجود آمدن سختی زیاد و مقاومت فیزیکی فوق العاده این کانی در برابر خراش می باشد. الماس های بسیار خوبی برای حرارت است. فشردگی اتم های کربن در جهات مختلف کریستالوگرافی ان یکسان نیست و این باعث بروز اختلاف در میزان سختی مطلق در جهات محورهای سه گانه کریستالوگرافی آن می گردد.

کانی گرافیت بر خلاف الماس،تیره رنگ یا سیاه رنگ است.سختی ان بسیار کم بوده وبه گونه ای که حتی با ناخن می توان ان را خراش داد وبه راحتی متورق می گردد وبا وجود ان که هردو از یک نوع اتم یعنی کربن تشکیل شده اند ولی وزن مخصوص گرافیت نسبت به کربن پایین تر است.درشبکه اتمی الماس هر اتم کربن توسط چهار اتم کربن دیگر در یک نظم ودر حد فاصل مابین اتم های کربن برابر با544/1انگستروم بوده وقدرت شبکه خوبی را به وجود اورده است که سبب ایجاد خواص فیزیکی استثنائی در الماس گردیده است.ساختار مولکولی الماس باعث گردیده که با ساختار کریستالی کوبیک یا مکعبی در طبیعت رشد کند واکثرا به شکل اکتاهدران یا هشت صفحه ای که دارای دو هرم با قاعده مشترک هستند ودوازده صفحه ای با صفحات متوازی الاضلاع ویا مکعب مربع در طبیعت مشاهده شود.الماس اکثرا به شکل اوکتاهدران دیده می شود وبه ندرت به شکل کوبیک یا مکعب مشاهده می شود.

 

چگونگی تشکیل الماس:

به طور کلی برای تشکیل یک سنگ درون زمین سه شرط اصلی باید وجود داشته باشد این سه شرط عبارتند از: حرارت، فشار و مواد اولیه وجود عناصر موجود در فرمول سنگ به اضافه عناصر رنگ زای موجود در سنگ ها می باشد. حرارت نیز معمولا در محیط تشکیل سنگها وجود دارد. زیرا اکثر این سنگها در اعماق چند کیلومتری درون زمین تشکیل می شوند(مخصوصا الماس که در عمق حدود150کیلومتر تشکیل می گردد). فشار نیز معمولا در جریانهای آتشفشانی که ان هم اغلب در اکثر حرکت های پوسته زمین ایجاد می گردد وجود دارد.

حال از آن جا که این سه فاکتور برای هر سنگ متفاوت می باشد هر یک از سنگ ها در عمق و شرایط خاصی تشکیل می گردد که این شرایط برای تشکیل الماس گذشته از وجود کربن وجود فشار نزدیک به 50کیلوبار و حرارتی نزدیک به1300درجه سانتیگراد می باشد و واضح است که این شرایط در عمق حدودی 120تا200کیلومتر وجود دارد. البته در تشکیل سنگها علاوه بر سه شرایط فوق دو شرط دیگر شامل زمان و فضا نیز وجود دارد .زیرا با وجود سه شرط اصلی مذکور سنگ ها در یک لحظه تشکیل نشدند و نیاز به زمان دارند. حال چنانچه پیش از ان که سنگ به حد کافی رشد کند. شرایط رشد تغییر کند عملا سنگ زمان لازم برای رشد کافی را نداشته و تشکیل ان متوقف می شود .از طرفی در اعماق زمین فضاهای موجود بسیار محدود است. بنابراین سنگ فقط می تواند به اندازه فضایی که در اختیارش است رشد کند .بنابراین دلیل ان که الماس با سایز بزرگ به مراتب کمیاب تر از اندازه های کوچک می باشد، در ارتباط با فاکتورهای زمان و فضا می باشد به این ترتیب کریستال های مهمان موجود در سنگ با رشد سریع تر یک سنگ و احاطه کردن دیگری ایجاد شده و یا در حالتی که رشد سنگ متوقف شده و پس از مدتی مجددا از سرگرفته شود.

به هر حال چنانچه تمامی شرایط برای تشکیل الماس موجود باشد اولین اتم ها دست به کار شده در کنار یکدیگر تجمع می کنند ولی این تجمع با یک نظم و ترتیب معینی می باشد که منظور همان ساختار کریستالی می باشد. همانطور که قبلا اشاره شد هر سنگ ساختار کریستالی معین خود را دارد که برای تشکیل هر سنگ اتم های لازم به همان شکل و ترتیب معین در کنار هم قرار خواهند گرفت. به اولین اتم هایی که با این نظم در کنار هم قرار گرفته شده و اولین واحد سنگ را تشکیل می دهند unitcell یا سلول اولیه(نطفه بلوری)گفته می شود .به عبارتی می توان گفت unitcellکوچکترین واحد یا قسمت یک بلور است که تمامی خصوصیت های ان سنگ را دارا است. به طور مثال این unitcellدر الماس تشکیل شده از هشت اتم کربن که در کنار هم تشکیل یک مکعب داده اند. بنابراین زمانی که صحبت از ساختار کریستالی به میان می آید منظور شکل ظاهری سنگ نیست بلکه شکل سلول های کریستالی ان سنگ می باشد که خصوصیات سنگ نیز عمدتا مربوط به همین ساختار است .به طور مثال عمده تفاوت های فیزیکی و شیمیایی بین الماس و گرافیت مربوط به همین تفاوت ساختاری می باشد که آرایش بین اتم های کربن در الماس به صورت کوبیک بوده ولی در گرافیت به صورت هگزاگونال یا شش وجهی است.

چگونه الماس را بشناسیم: این نوع پیوند بین اتم های کربن در الماس موجب شده تا هر اتم در یک الکترون یا اتمی دیگر مشترک بوده و به این ترتیب هم اتم های کربن از همه طرف با هم درگیر بوده و پیوند دارند و هم این نوع پیوند موجب می شود که اتم ها بسیار به هم نزدیکتر شده و در نتیجه فشردگی بیشتری پیدا کنند. بسیاری از خصوصیات الماس نتیجه این نوع پیوند است که به ان پیوند کولانس می گویند. به طور مثال از ان جایی که اتم ها از هر طرف با یکدیگر درگیر بوده و فاصله پیوندشان نیز کوتاه است این اتم ها به راحتی از یکدیگر جدا نمی شوند و میبینیم که به همین دلیل این سنگ دارای سختی بسیار بالایی می باشد.

 

نکته دیگری که جلب توجه می کند این است که عنصر تشکیل دهنده الماس، کربن و یک عنصر بسیار سبک می باشد  ولی با این حال الماس در مقایسه با بسیاری از سنگهای دیگر به مراتب سنگین تر می باشد. به طور مثال زمرد را در نظر می گیریم که اتم های تشکیل دهنده ان عبارتند از: اکسیژن، سیلیسیم، بریلیم، و آلومینیوم با وجود آنکه اغلب این اتم ها از کربن سنگین تر بوده ولی یک نگین زمرد از الماس هم اندازه خود بسیار سبک تر می باشد. دلیل این امر فشردگی اتم های کربن در الماس می باشد که در یک حجم تعداد بسیار زیادی اتم کربن به صورت فشرده جای گرفته اند به طوری که وزن الماس حدود 6برابر گرافیت هم حجم ان می باشد با توجه به آنکه گرافیت نیز از کربن خالص تشکیل شده است.

 

از دیگر خصوصیات جالب الماس خصوصیات حرارتی ان می باشد که در دو قسمت مجزا به آن می پردازیم:

انبساط حرارتی

سوالی که معمولا می پرسند این است که آیا الماس می شکند؟ از آنجایی که ساختار کریستالی الماس به صورت کوبیک می باشد. بنابراین فشردگی و فاصله اتم ها در همه جای سنگ و در همه جهات ان یکسان می باشد در نتیجه انبساط ناشی از حرارت در تمامی جهات سنگ به یک اندازه بوده و می بینیم که به همین خاطر الماس می تواند حرارت را به خوبی تحمل کند حتی حرارت های زیاد. البته الماس در محیط عادی بیش از 850درجه سانتیگراد را تحمل نکرده وبا اکسیژن موجود در هوا ترکیب شده و می سوزد ولی در صورت عدم حضور اکسیژن حتی تا نزدیک 1800درجه را نیز تحمل می کند، این بدان معناست: در صورتی که الماس را به دور از اکسیژن تا1800درجه سانتیگراد حرارت داده و ناگهان دریک ظرف حاوی آب سرد بیاندازیم. هیچ اتفاقی نمی افتد البته به شرطی که در سنگ نا پاکی وجود نداشته باشد. زیرا نا پاکی ها می توانند مانع از تکثیر یکنواخت حرارت شده و در نتیجه موجب شکستن سنگ شوند .نکته دیگری که در اینجا ذکر شدنی می باشد این است که اغلب جواهر سازان معتقدند که شعله جوشکاری مورد استفاده در جواهر سازی به الماس های روی جواهر صدمه ای نمی زند که این تفکر اشتباه است. زیرا اولا ممکن است حرارت ان از850درجه فراتر رود، از طرفی ممکن است نا پاکی های درون سنگ در اثر حرارت جوشکاری به سنگ صدمه بزنند .

قابلیت انتقال حرارت

از آنجایی که فشردگی اتم ها در الماس بسیار زیاد است انتقال حرارت در این سنگ حتی از فلزات نیز بهتر انجام می شود و این دلیل ان است که برخی از دستگاههای الکترونیکی پیشرفته از الماس به عنوان خنک کننده برای قطعات الکترونیک استفاده می شود. همچنین از آنجایی که هیچ سنگ دیگری این سرعت انتقال حرارت را ندارد. بنابراین چنین خصوصیتی می تواند ملاک خوبی برای تشخیص الماس از بدل باشد که اساس کار دستگاه نیز بر همین مبنا می باشد که تنها استثنا در این بین مویزنایت می باشد که انتقال حرارتی نزدیک به الماس داشته و این دستگاه قادر به تشخیص ان نیست .البته با پیشرفت روز علوم و فن آوری نسل جدیدی از این دستگاهها وارد بازار شده است که هم می توانند الماس را تشخیص دهند هم مویزنایت ولی دقت پایینی دارد.

ساختار کریستالی

هرچند شکل unit cellدر هر سنگ مشخص می باشد ولی نحوه قرار گرفتن های سنگ نسبت به یکدیگر می تواند به اشکال مختلفی باشد .این را می توان به آجرهای یک ساختمان تشبیه کرد هرچند که آجرهای تشکیل دهنده ساختمان ها یک شکل و یک اندازه می باشند ولی با قرار گرفتن آجرها در کنار یکدیگر به اشکال مختلف شکل ساختمان ها نیز متفاوت می باشد unit cell های سنگ هم در حکم آجرها و شکل بیرونی سنگ در حکم ساختمان تمام شده می باشد. همانطور که ملاحظه می شود به این ترتیب شکل بیرونی سنگ هیچ ارتباطی به فرم unit cellهای ان فرم ندارد.

نهایتا به شکل های حاصل از تجمع unit cellها که اشکال گوناگونی می باشند شکل کریستال گفته می شود.

رشد کریستال

معمولا در یک سنگ واحدهای کریستالی علاقه مندند تا به شکل معینی در کنار هم تجمع کنند هر چند که این شکل همیشگی نیست ولی از آنجا که اغلب شکل بیرونی سنگ به این صورت می باشد .بنابراین به ان crystal habitگفته می شود رشد کریستال الماس به صورت دو هرم چهار وجهی است که از قاعده به یکدیگر متصل شده اند و به این شکل کریستالی اکتاهدرال می گویند و اغلب الماس های موجود در طبیعت به این شکل می باشند.

جهات کریستالی الماس

به طور کلی در الماس سه جهت کریستالی وجود دارد:

کوبیک: به تمامی جهاتی که به موازات وجوه unit cellهای الماس باشند یا به موازات اضلاع مکعب باشد جهات کوبیک گفته می شود و به این ترتیب در الماس 3جهت کوبیک وجود دارد.

اکتاهدرال: به تمامی جهاتی که به موازات وجوه هرم های هشت وجهی باشند گفته شده که به این ترتیب در الماس 4جهت اکتاهدرال وجود دارد.

دود کاهدرون: تمامی جهاتی که کوبیک یا اکتاهدرال نباشند را می گویند و از آنجایی که دود کاهدرون شکلی12وجهی بوده که وجوه ان دو به دو باهم موازی می باشند بنابراین در الماس 6جهت دود کاهدرون وجود دارد. لازم به ذکر است که هیچ یک از این جهات مکان خاصی در سنگ نداشته و منظور از جهت زاویه و امتداد می باشد.

حال با توجه به آنکه مهم ترین نکته برای یک تراشنده الماس حفظ وزن می باشد و شکل عمومی الماس نیز اکتاهدرال می باشد. بنابراین معمولا کمربند الماس در محل تقاطع دو وجه هرم قرار گرفته و از آنجایی که این دو وجه در عمل سخت ترین جهات می باشد در نتیجه کمربند سنگ نیز دارای سختی بالایی است قابل تراش نبوده و در نهایت سنگ را به روش beardingگرد می کنند. به طور کلی تراشنده از هر یک از این جهات استفاده های معینی را برای تراش الماس می برد. جهت اکتاهدرال بر خلاف آنکه بالاترین سختی را داشته شکننده ترین جهت نیز می باشد و در مراحل تراش الماس چنانچه نیاز به شکستن بخشی از سنگ وجود داشته باشد با استفاده از کلیواژ و در همین جهت سنگ را می شکنند جهات اکتاهدرال در الماس برای عمل کلیواژ کاربرد دارد .کلیواژ یا تورق عبارت است از توانایی یا استعداد یک کانی به شکسته شدن به دو سطح صاف و صیغلی در جهت خاص ،علت این امر ضعف بین مولکولی در جهت خاص است. این جهت توسط اعداد بر روی محورهای مختصات سه بعدی تعریف می شود که به ان اندیس میلر می گویند به عنوان مثال تورق الماس در جهت 111انجام می گیرد یعنی با زاویه45 درجه یا به موازات صفحات اکتاهدرال. جهت کوبیک برای بریدن یا اره کردن الماس مناسب است و در زمان بریدن الماس با استفاده از تیغه ای تیز و نازک که با سرعت 3000دور در دقیقه در گردش است الماس را اره میکنند.

همینطور برای تراش قسمت های تاج و پاویلیون وجوه هرمی سنگ خام را کمی تغییر زاویه داده و در نتیجه از جهت اکتاهدرال به دود کاهدران تغییر کرده و مناسب ترین جهت برای انجام تراش و پولیش می باشد .برای تشخیص این جهات نیز هرچند با توجه به شکل سنگ راف ونحوه قرار گرفتن unit cellها می توان این جهات را تشخیص داد ولی از علائم رشد الماس نیز می توان کمک گرفت.

علائم رشد

برروی هریک از قسمت های سنگ راف برحسب اینکه در چه جهتی قرار دارد علائم خاصی وجود داشته که مربوط به زمان تشکیل الماس شده و به آنها  growthmarkمی گویند. این علائم بر حسب جهت های الماس به شرح زیر می باشند.

1.درجهت اکتاهدرال به صورت مثلث های کوچکی بوده.

2.در جهت کوبیک به صورت مربع های کوچکی بوده.

3.در جهت دود کاهدرون به صورت خطوط کوچک موازی با یکدیگر می باشند.

بلور دو قلو شده

ممکن است در زمان تشکیل سنگ الماس طبیعی بخشی از ان به اندازه 60یا180 درجه دچار چرخش گردد که در این حالت امتداد جهات کریستالی تغییر کرده و در نتیجه تراشنده نمی تواند ان طور که ایجاب می کند از جهات سنگ استفاده کرده مجبور است سنگ را به چندین قطعه تقسیم کرده و در نهایت نیز فقط چندین قطعه سنگ کوچک به جای می ماند و به همین خاطر معمولا سنگ های دو قلو شده ارزش بسیار زیادی ندارند و این نمونه ای است برای ان که در خرید و فروش سنگ راف یکی از فاکتورهای اصلی تعیین کننده شکل سنگ می باشد .لازم به ذکر است که امروزه با استفاده از دستگاههای تراش لیزر بلورهای دو قلو شده الماس را به راحتی تراش می دهند .در تراش لیزر علاوه بر هزینه بالا پرت الماس نیز زیاد است.

توده بلور

چنانچه تعداد زیادی کریستال های بسیار کوچک در کنار هم تجمع کرده واین تجمع توده ای را ایجاد کند هر چند که یک قطعه می باشد ولی یک بلور یک پارچه نیست و به چنین چیزی توده بلور گفته می شود. حال ممکن است که این ذرات از جنس الماس باشند که در نتیجه توده یک بلور الماس خواهد بود. این سنگ گرچه یک الماس می باشد ولی حداقل خصوصیات ظاهری الماس را ندارند و در نتیجه زیبایی چندانی نیز نمی توانند داشته باشند اغلب الماس های صنعتی از این نوع بوده زیرا در اکثر مصارف صنعتی زیبایی الماس مطرح نیست  حال اگر یکی از این الماس ها را به صورت یک نگین تراش دهیم از آنجایی که این بلور یکپارچه نیست و در بین ذرات کوچکی که در کنار هم تجمع یافته اند، فضاهای کوچکی وجود دارد بنابراین سطوح چنین نگینی متخلخل خواهد شد که عملا هیچ استفاده ای نمی تواند داشته باشد البته به ندرت این ذرات چنان به هم فشرده شده اند که در اثر تراش این سنگ توده بلور سطح متخلخل نخواهد داشت و در نتیجه می تواند دارای زیبایی خوبی باشد. البته از آنجایی که سنگ توده بلور می باشد به هر حال نور از ان عبور نکرده و در نتیجه رنگ ان سیاه دیده می شود و به دلیل کمیابی یک الماس با رنگ فانتزی محسوب می گردد.

لازم به ذکر است که هر الماس سیاه رنگی فانتزی سیاه محسوب نمی گردد. زیرا الماس سیاه لزوما باید توده بلور باشد ولی بسیاری از الماس های سیاه رنگ توده بلور نبوده. بلکه در واقع یک قطعه الماس بلوری بی رنگ معمولی است، که تحت تاثیر بهینه سازی قرار می گیرد و رنگ ان سیاه می شود.

جلای الماس گونه که به بالاترین درجه از جلا و درخشش مواد دریک کانی اطلاق می گردد .در حقیقت به دلیل همین جلای آدامانتین (الماس گونه)است که اشخاص متبحر با یک نگاه قطعه ای الماس را از میان صدها بلور بی رنگ سایر کانی ها تشخیص می دهند، که می توان گفت که این جلای آدامانتین بستگی به میزان ضریب شکست نور و بازتاب کامل پرتو های ان از درون بلور دارد.

بلور الماس دارای نظم کریستالوگرافی ایزومتریک (مکعبی)می باشند و به همین دلیل ضریب شکست نور در تمام جهات کریستالوگرافی یکسان است که میزان شکست نور در این کانی بسیار بالا می باشد.

امیدوارم مطالب برای شما دوستان مفید بوده باشد، هم اکنون ما را در مطالب بعدی همراهی نمایید.

[html_block id=”28290″]