زمرد و انواع آن
در فرهنگ های مختلف، اعتقادات متفاوتی درباره ی زمرد وجود دارد و انسان ها خواص جادویی حیرت آوری برای آن متصور بوده‌اند؛ برای مثال مصریان باستان در دهان مرده زمرد قرار می دادند تا در آن دنیا بهتر تكلم کند.-
شکل بلورها : منشوری – بندرت قرصی شکل
– سيستم تبلور: هگزاگونال
– فرمول شيميايي : (Al2Be3 (Si6O8
– ترکیب شیمیایی:
– سختي :5 /7-8
– ميزان شفافيت : شفاف تا نيمه‌شفاف
– چگالي: 92/2-66/2
– رنگ : زرد طلايي، زرد مايل به سبز، زرد صورتي، سبز زمردي، سفيد و بي‌رنگ
– جلا : شیشه ای – مات
– نوع شكستگي : صدفي- نامنظم.
– پاراژنز: اورتوز – کوارتز – تورمالین- توپاز -کاسیتریت
– ژیزمان: کمیاب ; اتریش ، نروژ ، روسیه مصر ، کلمبیا ، زیمبابوه ، آفریقای جنوبی موزامبیک ، تانزانیا ، برزیل ، پاکستان استرالیا ، زامبیا و امریکا
– محل پیدایش : کلمبیا
– تشابه کانی شناسی: آپاتیت – تورمالین – توپاز
– محل تشکیل: پگماتیتی – هیدروترمال – پنوماتولیتی – دگرگونی
-سرگذشت زمرد:
در فرهنگ های مختلف، اعتقادات متفاوتی درباره ی زمرد وجود دارد و انسان ها خواص جادویی حیرت آوری برای آن متصور بوده‌اند؛ برای مثال مصریان باستان در دهان مرده زمرد قرار می دادند تا در آن دنیا بهتر تكلم کند.
آن چه مسلم است این كه زمرد واژه‌ای یونانی نیست، چون تا امروز این سنگ در یونان مشاهده نشده ؛ بلكه در قدیم زمرد تركمنستان (اوزوم رود) از راه جاده ابریشم به اروپا برده شده است؛ چون در چشم بسیاری مجسمه های خدایان اساطیری زمرد به كار می رفته است.
زمرد و آكوامارين (Aquamarine) جزو گروه بریل (Beryl) هستند و گرانبهاترین سنگ این گروه زمرد است. رنگ سبز زمرد در مقابل نور طبیعی یا نور مصنوعی و یا حرارت تغییر ناپذیر است. البته حرارت‌های بسیار بالا آن را دگرگون می‌كند. بلورهای زمرد ناخالصی‌های متعددی از قبیل گاز، مایعات و حباب دارند كه هر چه این ناخالصی‌ها بیشتر باشد، زمرد مات و كـِدرتر خواهد بود.
البته اكثر زمردها ناخالصی دارند كه جواهر فروشان اصطلاحاً به آن «یخ» می گویند. یكی از راه‌های تشخیص زمرد اصل از زمرد بدلی و ساختگی ،همین ناخالصی هاست. اولین معادن زمرد در عصر باستان و در جنوب مصر كشف شده كه در مقایسه با زمردهای امروزی كیفیت پایین تری داشته است. امروزه مهم ترین معدن زمرد جهان در كشور كلمبیا قرار دارد كه از قرن شانزدهم به بعد، از آن استخراج می شود. پیش از آن نیز به وسیله مردم بومی آن یعنی قوم «اینكا» بهره برداری می شده است. یكی از معادنی كه زمرد مرغوب با كیفیت عالی از آن استخراج می شود معدن موزو(MUZO) است كه زمرد شفاف با رنگ سبز سیر دارد. دیگر معدن معروف زمرد در كلمبیا، شیور (CHIVOR) است كه استخراج از آن چند قرن است ادامه دارد. دیگر معادن مهم زمرد در برزیل، پاكستان، افغانستان، روسیه، زامبیا، استرالیا، ماداگاسكار، تانزانیا، هندوستان و اتریش قرار دارند.
امروزه بهترین زمرد با كیفیت خوب كه در ساخت جواهرات از آن استفاده می شود زمرد كلمبیاست كه بسیار طرفدار و خواهان دارد. همین ویژگی باعث شده كه زمردهایی مصنوعی با كیفیت مشابه تولید شوند و به جای زمرد اصل به فروش برسند.
برای آشنایی خوانندگان، چند نوع زمرد معروف ساختگی را معرفی می كنیم:
الف) زمرد چتم؛(CHATAM)
این زمرد به وسیله كارخانه ای به همین نام به روش گرمایی و نیز جوش كردن زمرد ساخته می‌شود.
ب) زمرد ژیلسون(GILSON)
كه به روش گرمایی و آزمایشگاهی تولید می‌شود.
ج) زمرد لش‌لایتنر(LECHLEITNER)
كه در این روش لایه ای از زمرد روی یك بریل كشیده می شود.
بهترین كلكسیون زمرد دنیا از نظر تعداد، رنگ، اندازه و تراش در بانك مركزی كشور كلمبیا قرار دارد. در موزه‌های علوم طبیعی لندن و نیویورك، در بانك مركزی روسیه و نیز در كشور اتریش زمردهای معروف و مشهوری وجود دارد. به علاوه ، یكی از بزرگ ترین مجموعه های زمرد تراش داده شدهِ دنیا در بانك مركزی ایران نگهداری می شود كه جزو جواهرات ملی كشور ماست؛ و علاقه مندان را به دیدن آن توصیه می كنیم.
زمرد با آن كه سختی بالایی دارد، گوهری بسیار ترد و شكننده است و مراقبت ویژه می‌خواهد. در مقابل اسیدها مقاوم اس و در برابر مواد شوینده مثل آب گرم و صابون مشكلی ندارد. اما در مقابل حرارت امكان ترك خوردن آن هست. بنابراین باید هنگام حرارت دادن و یا سوار كردن نگین بسیار دقت كرد. جواهر فروشان بسیاری از زمردها را برای اصلاح رنگ یا پـُر كردن شیارها روغنی می كنند. این روغن به مرور زمان و یا با حرارت خشك می شود و ممكن است بعضی نقاط زمرد بر اثر شست و شو حالت سفیدی (سفیدك) پیدا كند كه می توان آن را دوباره با روغن زیتون (به وسیله یك قلم و كمی پنبه آغشته) اصلاح و شفاف كرد. همان طور كه اشاره شد، زمرد گوهری شكننده است. بنابراین هنگام جا به جا كردن آن باید نهایت دقت را داشت؛ زیرا اگر روی سنگ بیفتد ممكن است خرد شود.
برای اینکه در همان زمان خرید بتوانید زمرد مصنوعی را از زمرد طبیعی تشخیص دهید، باید به مجموعه‌ای از نشانه‌ها توجه کنید. اول از همه باید بدانید که زمرد مصنوعی بسیار یکدست و تمیز و شفاف دیده می‌شود و ترک و خلل و فرج کمی در سطح آن مشاهده می‌شود. این در حالیست که زمرد طبیعی خلل و فرج زیادی دارد که با چشم عادی هم قابل تشخیص هستند.