سنگ قیمتی کوارتز (Quartz)
مقدمه و تاریخچه
کوارتز یکی از مهمترین سنگ های معدنی در روی زمین است که یکی از مهمترین گروه های سنگ های قیمتی در بین سنگ های رنگی را در دنیا تشکیل می دهد.
کوارتز به عنوان دومین ماده معدنی از نظر فراوانی بر روی پوسته زمین بعد از فلدسپار ها است.
نام کوارتز برگرفته از واژۀ آلمانی ” quarz” است که از کلماتی اسلاوی و لهستانی نشات می گیرد و به معنی “سخت” است.
کوارتز سنگی با سختی 7 در مقیاس موهس است.
برای محاسبۀ سختیِ بقیۀ سنگ های قیمتی اغلب از کوارتز استفاده می شود و آنها را با این سنگ مقایسه می کنند.
تمام سنگ های قیمتی کوارتز دارای ترکیب شیمیایی سیلیکون دی اکسید با درجات و ساختار های مختلف هستند.
دو شاخه اصلی کوارتز شامل کوارتز ماکرو کریستالی و کوارتز کرپیتو کریستالی است.
کوارتز ماکرو کریستالی شامل آمتیست، سنگ کریستال، کوارتز آبی، سیترین، چشم عقاب، پرسیولیت، کوارتز چشم گربه ای، کوارتز دودی، کوارتز صورتی و چشم ببری است.
وارتز ماکروکریستال نسبت به کریپتوکریستال شفاف تر و بزرگتر بوده کوارتز کریپتوکریستال دارای کریستال های میکروسکوپی است که در اکثر مواقع حتی دیده نمی شود.
سنگ های قیمتی کوارتز بسیار جذاب، بادوام و سخت هستند.
همچنین در اغلب موارد، کوارتز نسبتا ارزان و در دسترس عموم است اما بعضی از کوارتز ها بسیار نادر هستند در حالی که بعضی دیگر به راحتی در دسترس می باشند.
کوارتز به عنوان یک سنگ بسیار متنوع است و می توان آن را به شکل ها و اندازه های مختلف برش داد.
برای قرن ها کوارتز در ساخت زیورالات و جواهرات مورد استفاده قرار می گرفته است.
اما امروزه کوارتز نه تنها یکی از سنگ های قیمتی در تجارت سنگ های رنگی است بلکه کاربرد زیادی در صنعت نیز دارد.
تشخیص کوارتز
هیچ آزماش قطعی برای شناسایی کوارتز وجود ندارد.
تعدادی تست برای دستیابی قطعی لازم است.
اکثر آزمایش های ترکیبی از تجزیه و تحلیل سنتی و ابزار های پیشرفته است و بررسی سنتی در ارتباط تقسیم بندی رنگ ها در کوارتز انجام می گیرد.
طیف سنجی مادون قرمز برای نشان دادن طول موج جذب شده سنگ کوارتز مورد استفاده قرار می گیرد.
کریستال های کوارتز دارای ویژگی مشترک با سنگ هایی مثل تورمالین است.
کوارتز مصنوعی اغلب دارای رنگ هایی هستند که طبیعی نمی باشند.
در بسیاری از موارد رنگ ها خیلی شفاف و پر رنگ هستند.
مبدا و منبع کوارتز
سنگ قیمتی کوارتز در مکان هایی در سراسر دنیا یافت می شوند.
کوارتز یکی از اجزا اصلی سنگ گرانیت و بقیۀ سنگ های آذرین است.
علاوه بر این، بعنوان سنگ رسوبی نیز یافت می شود و بخش رایجی از سنگ های دگردیسی است.
کریستال های بخوبی شکل گرفتۀ آن می توانند در اندازه های بزرگ یافت شوند که حتی از چند متر هم بالاتر می رود و وزنی بیش از صد کیلوگرم دارند.
رنگ کوارتز
رنگ کوارتز مارکروکریستال بسته با اندازه طیف آن متغییر است اما کوارتز شفاف به مراتب بیشترین ارزش و به دنبال آن کوارتز سفید یا ابری قرار دارند.
بنفش(آمتیست)، صورتی(رزگلد)، خاکستری یا قهوه ای تا سیاه(کوارتز دودی) نیز رایج هستند.
اما کوارتز کریپتوکریستال میتواند رنگی باشد و در نور مصنوعی کیفیت خوبی را نشان نمی دهد.
به نظر می رسد بهترین زمان برای دیدن آن پس از طلوع و غروب خورشید است که رنگ های عمیق را نشان می دهند.
وضوح و درخششِ کوارتز
کوارتز با کیفیت، دارای درخشش زیادی است که یعنی نور بدون هیچ مانعی از سنگ عبور می کند.
در کوارتز نیمه شفاف، عبور نور از سنگ کمی کمتر است.
بهترین کیفیت کوارتز، عاری از هرگونه ناسرگی می باشد.
از آنجاییکه کوارتز بسیار زیباست، افراد کمی کوارتز های دارای ناسرگی را می پسندند.
درخشش این سنگ، شیشه ای است و اشکال کریپتو کریستالی اغلب نیمه شفاف تا مات می باشد.
بُرش و شکلِ کوارتز
بعلت توزیع رنگ شکننده در کریستال ها کوارتز را نیز می توان به منظور به حداکثر رساندن رنگ آن برش داد.
هنگامی رنگ بهتر توزیع شد میتوان از دیگر برش ها استفاده کرد.
کوارتز دارای طیف گسترده ای از اندازه ها و اشکال از جمله اشکال فانتزی است که در دسترس می باشند
پردازش کوارتز
کوارتز بی رنگ اغلب بدون پردازش می باشد.
سنگ های رنگی، اغلب با رنگ (مانند عقیق)، تابش (با بمباران رادیواکتیویتۀ سطح پایین)، و یا حرارت دهی تقویت می شوند.
برخی از این سنگ ها ممکن است با موم، صمغ، و یا حتی فلزِ ورقه شده، جهت تقویت رنگ، درخشش، و مقاومت نیز پوشانده شوند.
کوارتز مصنوعی نیز بسیار رایج است. بطور طبیعی، کوارتز رنگی بخش های مختلف رنگ را نشان می دهد.
ویژگی های سنگ شناسی کوارتز
فرمول شیمیایی SiO2 ، دی اکسید سیلیکون
ساختار کریستال کوارتز آلفا: مثلثی شکل
کوارتز بتا: شش ضلعی
رنگ بی رنگ، رنگ های مختلف از سفید تا سیاه
سختی 7 بر اساس مقیاس موهس
ضریب شکست 1.544 تا 1.553
تراکم/ چگالی 2.65؛ 2.59 تا 2.63 در اشکال خام
شکافتگی نامشخص
شفافیت شفاف تا مات
انکسار مضاعف 0.009
درخشش شیشه ای، مومی تا مات
تشعشع ماهتابی اغلب ندارد.
ایده هایی برای استفادۀ کوارتز در جواهرات
کوارتز یک سنگ قیمتی ایده آل و به راحتی قابل دسترس و مقرون به صرفه می باشد.
حتی سنگ های بزرگ کوارتز را میتوان با قیمت های فوق العاده مناسب خریداری کرد.
کوارتز در رنگ های مختلف و در فروشگاه های زیورالات و جواهرات به وفور یافت می شود.
آمتیست و سیترین به عنوان سنگ های ماه تولد بیشترین کاربرد را در ساخت زیورآلات جواهرات ایفا می کنند.
همچنین بعضی افراد اعتقاد به خواص درمانی این سنگ ها مثل(کارنلیان) دارند.
بنابراین می توان گفت جواهرات و زیورآلات کوارتزی با تنوع زیاد در بازار موجود هستند و به راحتی میتوان کوارتز مورد نظر خود را یافت کرد.
کوارتز امروزه در ساخت زیورآلاتی مثل انگشترمورد استفاده قرار می گیرد و مخصوص قشر خاصی نیست و زن و مرد میتوانند از زیورآلات و جواهرات کوارتزی مثل گردنبند، انگشتر، دستبند و غیره استفاده نمایند.
کوارتز را می توان در هر شکلی برش داد و به عنوان طرح های زینتی از آن استفاده نمود و بر روی آن انواع طرح های حیوانات، طبیعت و علامت های تجاری را حک کرد.
نکته: سعی کنید سنگ های قیمتی را بر اساس اندازه خریداری نمایید نه بر اساسِ وزن آنها به قیراط.
سنگ های قیمتی رنگی بر اساس نسبت های اندازه به وزن وجود دارند.
برخی از این سنگ ها بزرگتر و برخی دیگر کوچکتر می باشند.
کوارتز: مراقبت و نظافت
وارتز دارای سختی و دوام مناسبی است هر چند که شکننده می باشد ولی سخت تر از خیلی از سنگ های قیمتی دیگر مثل یاقوت کبود، روبی، زمرد و الماس است.
نگهداری و مراقبت از اکثر کوارتز ها راحت و آسان است با این حال بعضی از اشکال کوارتز مانند عقیق و کلسدون بسیار متخلخل هستند و به راحتی رنگ و آب را جذب می کنند.
برای تمیز کردن سنگ های قیمتی مثل کوارتز میتوان از آب و صابون یا مواد شوینده ملایم استفاده کرد و
سپس سنگ را با استفاده از پارچه نرم تمیز کرد و مطمن شد که هیچ گونه اثری از صابون بر روی سنگ باقی مانده است.
همچنین باید از قرار دادن سنگ در معرض نور مسقیم طولانی مدت وگرما و نوسانات دما اجتناب کرد.
در زمان انجام فعالیت های سنگین ورزشی، کارهای خانه، و یا ورزش از استفاده از گزپتی خودداری نمایید.
برای نگهداری آن، آنرا در یک پارچه بپیچید و در یک جعبۀ پارچه ای قرار دهید.
همیشه سنگ های قیمتی را بصورت جدا جدا نگهداری نمایید