زبرجد، سنگ مرداد ماهی ها، داستانی شگفتانگیز دارد. اگرچه امروزه اکثر زبرجدهای بهکاررفته در جواهرات از منابعی مانند چین، میانمار، پاکستان، تانزانیا، ویتنام و آمریکا هستند اما بعضی از آنها از شهابسنگهای رسیده به زمین و بعضی دیگر از مکانهای عجیب و غریب شبیه ساحل پریدوت هاوایی که ماسهها همچون سبزی درخشان به نظر میرسند یافت میشوند.جزیره مصری زابارگاد (Zabargad، نامی که اکنون به توپازیوس دادهشده است) قدیمیترین منبع ثبت شده این سنگ ماه تولد مرداد است. معدن کاری در این منطقه از حدود 340-279 قبل از میلاد مسیح شروع شده است. اگرچه از این جزیره زبرجدهای بسیار زیبایی بهدست آمده است اما شرایط سخت آن باعث شد تا نام های عجیبی شبیه جزیره مرگ و افیودس (جزیره مار) به آن اطلاق گردد. برای قرنها زبرجد زابارگاد بسیار با ارزش بوده است و هنوز هم خواهان بسیار دارد. بهترین نمونههای این سنگ ماه تولد مرداد یا اوت را میتوان در موزههای معتبر سرتاسر جهان یافت.
میانمار (برمه سابق) منبع مهم دیگری از سنگ تولد زبرجد است. در دامنه شمالی Kyaukpon در منطقه کوهستانی نزدیک شهر موگوک، گاهی اوقات کریستالهای زبرجد داخل شکافها یافت میشوند. بهترین کیفیت زبرجد این منطقه زبرجدی پررنگ و دارای شفافیت عالی است.
این سنگ برای اولین بار در جزیره ای در دریای سرخ در نزدیکی مصر کشف شد.
بنا به افسانه ای ساکنان این جزیره مجبور به جمع آوری سنگ برای خزانه فرعون بودند.
به همین دلیل ساکنان جزیره در طول روز و شب ناچار به کار در معادن برای استخراج سنگ بودند و این خود دلیلی برای کشف سنگ جواهر زبرجد توسط آنان گردید؛
زیرا این سنگ در طول شب درخشش کاملا زیبایی را ایجاد می کرد.
به همین دلیل مصریان این سنگ را به عنوان گوهری از خورشید و همچنین زمرد شب مطرح کردند.
در واقع سنگ جواهر زبرجد به عنوان گوهر ملی مصر شناخته شده است.
شناسایی زبرجد
از نظر شیمیایی زبرجدسبز سیلیکات مگنزیم آهن است و شدت رنگش بستگی به میزان آهنش دارد.
ممکن است در آن کمی نیکل و کرومیم هم یافت شود.
زبرجد سبز زیاد سخت نیست و در مقابل اسید مقاومت ندارد.
در نمونه های خیلی نادر، می تواند به شکل ستاره های چهار پرتو درخشش معروف چشم گربه را از خود نشان دهد.
ممکن است زبرجد سبز را با جواهرات رنگی مشابه اشتباه بگیرید اما انکسار دوگانه قوی اش ویژگی متمایز آن محسوب می شود.
در سنگ های ضخیم تر، دوبرابر شدن لبه های مناسب تراش را به سادگی می توان بدون نیاز به بزرگنمایی دید.
بیشتر سنگ های جواهر در پوسته زمین شکل می گیرند اما زبرجد سبز در قسمت های عمیق جبه زمین تشکیل می شود.بلورهای زبرجد در ماگما بالاتر از جبه هستند و با فعایت آتشفشانی یا تکتونیک هسته ای به روی زمین آمده و در صخره های آتشفشانی پوشانده می شوند.در گذشته جزیره آتشفشانی زابارگاد در دریای سرخ محل مهمترین گنجینه های این سنگ بود.سنگ های کشف شده 3500 سال قدمت داشتند و قرن ها رها شده بودند بعداها در حدود سال 1900 بود که کشف و استخراج شان آغاز شد.امروزه مهمترین منابع این سنگ در پاکستان وجود دارد.مواد زیبایی نیز در میانمار و ویتنام یافت شده است.سایر مخازن در استرالیا، برزیل، چین، کنیا، مکزیک، نروژ، آفریقای جنوبی، سریلانکا، تانزانیا و آمریکا وجود دارند.اخیرا چین تبدیل به بزرگترین تولید کننده زبرجد شده است.
زبرجد یکی از کمیاب ترین گونه های سنگ جواهر است که یک رنگ دارد.شدت رنگ سبز آن بستگی به مقدار آهنی دارد که درونش وجود دارد.رنگ زبرجد از زرد مایل به سبز تا زیتونی و سبز قهوه ای متغیر است و زیر نور طبیعی خورشید درخشش زیبایی دارد.رنگ سبز درخشانش زیر نور مصنوعی تغییر نمی کند.بهترین رنگ زبرجد دارای درصد آهن کمتر از 15% است و معمولا دارای مقداری نیکل و کرومیوم نیز می باشد.سبز پررنگ زبرجد محبوب ترین و گران ترین نوعش است.
زبرجد شفافیت بسیار عالی دارد. گونه های درخشانش خیلی محدود هستند.
سنگ های بزرگتر به دلیل وجود ناخالصی اندکی ابری شکل و مات شده اند.وقتی برش و صیقل داده شوند، درخشش فوق العاده ای مثل شیشه پیدا می کنند.
برش و شکل زبرجد
زبرجد معمولا به دلیل شفافیت زیادی که دارد تراش داده می شود.برش های پلکانی در آن خیلی محبوب هستند.
زبرجد را می توان در شکل هایی مانند دایره های مهره ای قدیمی، بیضی، زمردی و بالشی پیدا کرد.