سنگ جاسپر ، خواص و کاربردهای آن

تاریخچه و مقدمه

جاسپر یکی از گونه های مختلف سنگ کوارتز موجود در طبیعت امروز است.
سنگی مات و پر از ناخالصی های دی اکسید سیلیکون می باشد .
نام این سنگ گرفته شده از کلمه ای یونانی به معنای سنگ لکه دار است .
وجه تسمیه آن در ظاهر لکه دار ، رگه دار و رنگین این سنگ نهفته است که در رنگ های مختلفی شکل می گیرد .
سنگ جاسپر که به سنگ یمانی نیز مشهور است را تعدادی از دانشمندان به خاطر ساختار خاصش در گروه دیگری تقسیم بندی می کنند .
جاسپر ماده ای متراکم است که بالغ بر 20 درصد آن از مواد غیر معدنی ساخته می شود .
به دلیل ناخالصی های آن ، معمولا سنگی یکنواخت نیست .
در برخی موارد دیده که با انواع عقیق نیز شکل گرفته است .

نحوه شکل گیری سنگ جاسپر

نقوش روی این سنگ در طول مراحل به وجود آمدن آن از رسوبات ذرات سیلیکات یا خاکستر موارد اتشفشانی شکل گرفتند .
به طور کلی این سنگ از تجمع ناخالصی ها شکل می گیرد .
این سنگ به طور ذاتی به دلیل رسوبات سیلیکاتی موجود در آن ،
به همراه شکاف ها و شیار هایی بوجود می آید و سپس با مواد معدنی نظیر اکسید آهن ، دی اکسید منیزیم ، اکسید های آهن و دیگر ارگانیک ها پر می شوند .
ترکیب نهایی تمامی این مواد ظاهر کلی این سنگ را بوجود می آورد .
رایج ترین انواع جاسپر شامل افکت هایی مانند سنگ مرمر ، رگه های تیره ، حلقه های در هم ، لکه ها و یا نقاطی مانند شعله اتش می باشند .
همانند سنگ عقیق این سنگ دارای انواع دسته بندی ها و اسامی تجاری هستند .

تشخیص جاسپر

سنگ جاسپر(گونه ای یشم ) از جمله انواع سنگ کوارتز بوده که دارای ترکیبات شیمیایی بر پایه دی اکسید سیلیکون است .
بالغ بر 20 درصد سنگ های جاسپر متراکم مرغوب ممکن است از انواع مواد متفرقه مانند هماتیت Hematite ، پیرولوسیت Pyrolusite ، خاک رس یا کلسیت تشکیل شده باشند .
این سنگ دارای چنان ساختار سنگریزه ای و متفاوتی از انواع یشم است که برخی از دانشمندان آنرا حتی در دسته ای مجزا در گروه کوارتز ها قرار داده اند .
این کریستال های سه وجهی این سنگ دارای ساختار میکروکریستالی را فقط در زیر میکروسکوپ های بسیار قوی می توان دید .
این سنگ به خاطر سختی بالا و نداشتن کلیواژ (تمایل یه شکاف و شکستگی در راستایی مشخص ) به راحتی از دیگر مواد مشابه قابل تشخیص میباشد .

منشا و منابع جاسپر

این سنگ در نقاط زیادی در دنیا نظیر کانادا ، برزیل ، مصر ، استرالیا ، هند ، اندونزی ، قزاقستان ، ماداگاسکار ، مکزیک ، روسیه ، اروگوئه ، ونزوئلا ، و در قاره امریکا در آریزونا ، آرکانزاس ، کالیفرنیا ، تگزاس ، ارگون واشنگتن یافت می شود .

رنگ جاسپر

سنگ جاسپر سنگی رنگین و به صورت رگه دار و لکه دار ظاهر می شود .
اسامی تجاری متنوع این سنگ بر اساس رنگ ، ظاهر و ترکیب این سنگ بوجود آمده اند .
در مورد رنگ این سنگ توصیه و یا هشدار خاصی وجود ندارد ، از آنجا که رنگ قرمز آن (رایج ترین نوع این سنگ ) به خاطر اکسید آهن موجود در آن است .
همچنین رنگ قهوه ای و زرد آن نیز به همان اندازه رایج است .
گونه های تک رنگ این سنگ بسیار نادر است .
در کل ، ارزش اصلی این سنگ بر اساس اشباع رنگ این سنگ تعیین می شود .

فرآوری سنگ جاسپر

این سنگ به حالت معمول مورد فراوری قرار نمی گیرد اما برخی از انواع آن برای اینکه به انواع دیگر جاسپر شبیه شوند ، رنگ می شوند .

خواص سنگ شناسی جاسپر

دی اکسید سیلیکون SiO2 فرمول شیمیایی
مجموعه میکروکریستالی – سه وجهی ساختار کریستال
همه رنگ ها – بیشتر لکه دار و رگه دار رنگ
6.5-7 سختی
حدودا 1.54 ضریب شکست
2.58-2.91 تراکم ( دانسیته )
ندارد کلیواژ یا برگوارگی(تمایل سنگ برای شکستگی در امتداد یک جهت ترجیحی در سطوح موازی )
مات شفافیت
ندارد شکست نور
مات درخشش
ندارد حالت فلورسانس

شفافیت و درخشش جاسپر

سنگ جاسپر حتی در قطعات کوچک ، غیر براق و مات است و بهتر است همواره پولیش شود تا رخ شیشه ای و مرغوبی داشته باشد .

برش و شکل جاسپر

این سنگ در تکه های کوچک به صورت تزیینی و به شگل نیمکره کوتاه و در ابعاد بزرگتر به اشکال متنوعی مثل گرد ، بیضی ، قلب و اشک برش می خورند .
علاوه بر این در آثار موزاییک سنگ هم از آن بکار می رود.
به دلیل لایه لایه بودن این سنگ در زمان برش می بایست بسیار دقت شود تا دچار شکاف نشود.