از سنگ یاقوت سرخ چه می دانید

سنگ یاقوت سرخ یا روبی نوع قرمز کروندوم و با درجه سختی 9 به عنوان دومین ماده سخت جهان بعد از الماس می باشد. یاقوت سرخ جزو گرانترین و زیباترین سنگهای جهان نیز است تا جایی که در گذشته نماد ثروت و قدرت حاکمان بود. از خواص یاقوت سرخ علاوه بر زیبایی می توان به افزایش خون رسانی و انرژی حیاتی به بدن نام برد. این گوهر دارای ابزار قدرتمندی برای تحریک چاکرای ریشه و و تقویت نیروی بنیادی بدن می باشد.

تاریخچه سنگ یاقوت

در زبان سانسکریت هند باستان، روبی به عنوان “ratnaraj” نامیده می شود، که به معنی “پادشاه سنگهای قیمتی” ترجمه شده است. یاقوت سرخ همواره سنگی زینتی و با ارزش در تاج و تخت پادشاهان بوده هرچند که برخی از این سنگها در تاج پادشاهان مورد آزمایش قرار گرفته و مشخص شده که یاقوت قرمز نبوده و درواقع اسپینل بوده اند. یاقوت سرخ پرنس سیاه که جزو جواهرات سلطنتی بریتانیا است و روبی تیمور که در تاج سلطنتی اسپانیا مورد استفاده قرار گرفته اسپینل بوده اند. قدما معتقد بودند که یاقوت بر اثر تابش خورشید در دل سنگ به وجود می آید:

سنگهای درشت یاقوت قرمزی که رنگ و خلوص بالایی داشته باشد بسیار کمیاب بوده و درصورت وجود حتی چند برابر الماس نیز ارزش دارد. در یکی از داستانهای مارکو پولو، قوبلای خان (یکی از نوادگان چنگیز) به پادشاه سیلان(سریلانکای امروزی) پیشنهاد یک شهر در ازای یک یاقوت سرخ درشت را به او می دهد. سریلانکا به عنوان “جزیره سنگهای قیمتی” مشهور است و به دلیل داشتن روبی هایی با رنگی جذاب و ملایم بسیار مشهور است.

یاقوت سرخ یا روبی (Ruby) گوهری با انواع رنگ قرمز و سختی 9 در مقیاس موهس می باشد. سنگ یاقوت سرخ همانند یاقوت کبود از خانواده کروندوم (Corundum) می باشد. تا 200 سال پیش تصور می شد روبی از نظر ترکیب شیمیایی مشابه اسپینل قرمز (Red Spinel) و گارنت قرمز در یک گروه کروندوم قرار دارند. هنگام تشکیل روبی و سفایر به جز اکسید آلومینیوم خالص و عناصر رنگزا، عناصر همراه دیگر، سنگ ها و سیالات درگیر و مذابهای مختلف می توانند همراه با این یاقوت تشکیل شوند یا به دام بیفتند. اگر یاقوتهای کشورها و منشأ های مختلف هیچ گونه تفاوتی در عناصر همراه و ناخالصی درون آنها نداشتند قطعا تفاوت رنگ و شفافیت و پیرو آن تفاوت ارزش وجود نداشت. گاها سنگ مادر یا میزبان یاقوت سرخ کلسیت یا دولومیت (Dolomite) است که خود در اثر دگرگونی مجاورتی با مواد مذاب یا توده های گرم درون عمق زمین از سنگ آهک اولیه تشکیل می شود. برخی محتویات کانی های میهمان مثل روتیل (بلورهای سوزنی ریز) باعث جلای ملایم و ابریشمی در روبی می شوند.  چنانچه مقدار کانی روتیل در محتویات آن زیاد باشد و به صورت کابوشن تراشیده شود پدیده زیبای چشم گربه ای یا آستریوم (ستاره شش پر) در یاقوت بوجود می آید که ارزش جواهر را چند برابر می کند. در جدول زیر مشخصات سنگ یاقوت سرخ آمده است:

علت رنگ قرمز یاقوت

کروندوم به خودی خود تقریبا بی رنگ است و عامل رنگ دهنده در روبی عنصر کروم است و همانطور که قطعا دیده اید سایه هایی قهوه ای رنگ در یاقوت سرخ وجود دارد دلیل آنها مقدار بسیار کمی از فلز آهن در ترکیب شیمیایی آنها است. تقریبا در هر معدنی یک نوع رنگ روبی مختص خود را دارد و فرمول خاصی برای تعیین رنگ آن بر اساس مکان وجود ندارد. معمولا پراکندگی رنگ در سرتاسر نقاط روبی متفاوت است و لکه های قرمز یا نوارهایی در آن مشاهده می شود. بهترین رنگ روبی رنگ قرمز خالص است که به “خون کبوتر” معروف است. اصطلاحاتی رایج در بازار جواهرات مانند یاقوت برمه یا یاقوت سرخ سیامی در واقع بخاطر کیفیت بالای رنگ آن است نه به خاطر مکان استخراج آن.

ارزش دو یاقوت هم وزن بیست قیراطی در بهترین کیفیت (سافایر کشمیر یا روبی برمه) با نمونه یاقوتی به همان مشخصات کانیایی ولی در بدترین کیفیت گوهری (مانند برخی یاقوت های هند و آفریقا) می توانند تا ده هزار برابر تفاوت داشته باشد، گوهر اولی قیراطی 20 هزار دلار و دومی کمتر از دو دلار!

روش استخراج روبی

یاقوت سرخ را می توان از شکافها و کانال های بسیار ریز و حفره های کوچک همانند سایر کانی های دیگر پیدا کرد. استخراج این سنگ از معادن ذخیره اولیه از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست و ترجیحا به صورت ابتدایی و از طریق معادن ثانویه رسوبی استخراج می شود. این روش قدیمی صدها سال است که از طریق شستن شن و ماسه های رسوبی کف رودخانه جهت یافتن این گوهر انجام می شود.

منابع و معادن سنگ یاقوت سرخ در جهان

ذخایر مهم یاقوت در برمه، ویتنام، تایلند، پاکستان، سریلانکا و تانزانیا می باشد که از بین آنها مهمترین ذخایر معدن موگوک (Mogok) در برمه است. در این معدن لایه های رسوبی حاوی یاقوت قرمز در عمق چند متری زمین و گاهی 8 متر قرار دارند. از بین یک درصد از یاقوت های سرخ استخراج شده جهان که برای استفاده در جواهرات کاربرد دارند آنهایی هستند که دارای رنگ بسیار نفیس “سرخ خون کبوتر” می باشند. در حین استخراج یاقوت سرخ ممکن است کانی هایی نظیر بریل، تورمالین، یاقوت کبود، اسپینل، توپاز، زیرکن، مون استون، گارنت و کیانیت همراه آن یافت شود.

معادن سنگ یاقوت سرخ میانمار (برمه)

دو معدن موگوک و هسو دارای برمه دارای معروف ترین منبع روبی در طول تاریخ از نظر کیفیت می باشند که جهت توصیف رنگ آنها از واژه “خون کبوتر” استفاده می کنند. در معادن تایلند و کامبوج کمتر این سرزندگی و ویژگی فلورانس رنگ سرخ دیده می شود. خواص یاقوت سرخ این منطقه به دلیل کیفیت رنگ بالای خود نیر بسیار قوی می باشد.

تعیین ارزش گذاری کیفیت یاقوت سرخ

1-رنگ که خود شامل رنگ، تیرگی و روشنی رنگ و غلظت رنگ می باشد.

2-پاکی از بسیار پاک تا ناپاک و پر از ناخالصی: پاکی یاقوت برای ارزش گذاری بسیار اهمیت دارد ولی حد تشخیص چشمی برای این امر کافی است به گفته دیگر یافتن نمونه های از روبی که در حد مطالعات میکروسکوپی هم ناخالصی نداشته باشند و در اصطلاح گوهر شناسی (Loup clean) و یا (VVS (Very very slightly includedباشد بسیار کم یاب هستند. یاقوتی که بسیار ناپاک و اساسا اوپک باشد هرچند که بدون بهسازی باشد ولی ارزش مادی ندارد.