مرجان (coral) گوهری با منشا آلی است که از اعماق دریا بدست می آید. این گوهر دارای شفافیتی مات بوده و از رنگهای قرمز، صورتی، سفید، سیاه و آبی آن به عنوان گوهر در جواهرات استفاده میشود.

سنگ مرجان چیست و چگونه تشکیل میشود؟

مرجان ماهیتی با منشا آلی دارد که از ترشح مواد آهکی از جنس کربنات کلسیم توسط تشکل بیولوژیکی از میلیون ها آبزی خیلی کوچک نرم تن به نام پولیپ (Polyp) بوجود می آید. این جانوران متصل به هم همزمان که رشد میکنند در طی زمان های بسیار طولانی شاخه های پیچیده و ساختار اسکلتی همانند کاخی سخت زیر خود ساخته و کلنی هایی متشکل از پولیپ به شکل تپه های دریایی و یا صخره های مرجانی را بوجود می آورند.

قسمت بیشتر سنگ مرجان در حقیقت مواد اسکلت مرده است و قسمت زنده آن فقط یک لایه نازک روی سطح خود میباشد. مرجان های سالم و زنده معمولا رنگی هستند. این رنگها میتوانند شامل سفید، زرد، قرمز، نارنجی، برنزی و سبز باشد. سرعت تشکیل مرجانها بسیار کند پیش میرود و در سال فقط یک میلیمتر به اندازه آنها اضافه می شود. 10 تا 20 سال زمان میبرد تا حیات یک مرجان بازیابی شود.

بهترین نوع سنگ مرجان قرمز با کیفیت جواهری کدام است؟

در گذشته در اروپا از مرجان قرمز رنگ استفاده و بهترین رنگ مرجان قرمز را “روبروم کورالیوم (Corallium rubrum)” میخواندند که بسیار محبوب، نوع جواهری ارزشمند و در بازار با نام مرجان اصیل “noble coral” نیز شناخته شده است. کورالیوم ها اغلب از مدیترانه وارد میشد. در سال های اخیر چندین نوع مرجان از اقیانوس ها و مناطق مختلفی از جهان وارد میشود. کورالیوم ها همانند شاخه های درخت در کلنی ها زندگی میکنند.

رنگ آنها از سفید تا سایه های صورتی، سرخ روشن مانند ماهی سالمون، قرمز خونی و عمیق است. آنها در دریای مدیترانه، ژاپن، چین و برخی دیگر مناطق اقیانوس یافت میشوند. بهترین نوع گوهر مرجان در ارتفاع 100 تا 160 فوتی یافت میشود. کمیاب شدن و از بین رفتن بسترهای مرجانی کورالیوم سبب افزایش قیمت آنها شده است. بهمین دلیل سایتس (CITES)؛ کنوانسیون بین المللی تجاری در حافظت از جانوران و گیاهان در معرض خطر، قوانینی در جهت تنظیم مقدار برداشت و یا مجوز صادر کردن آنها ایجاد کرده است. هرچند در عمل بازار راه خودش را طی میکند! .

سنگهای مرجان تقلبی، بهسازی شده

به طور گسترده تا کنون از مواد مختلفی نظیر پلاستیک، شیشه، شاخ، سرامیک، کامپوزیت، مواد پلیمری و اپوکسی و پوسته های صدف رنگ شده جهت ساخت شبهه سنگ مرجان استفاده شده است. به تازگی محققان GIA دریافتند که از مواد اورگانیک استخوان طبیعی و رنگ به صورت همزمان در جهت ساخت نگین های کابوشن مرجان تولید شده است. استفاده از استخوان در جواهرات به همراه رنگ کردن آنها از زمان باستان در جواهرسازی کاربرد داشته است. احتمالا ریسه های ارزان قیمت سنگ مرجان قرمز بسیار تند را در بازار به وفور دیده اید. امروزه این گوهر را با انواع روش های رنگ دهی مانند رزین ها و نفوذ رنگ به درون حفرات آن بهسازی میکنند.

آیا سنگ مرجان چراغ دار که روشن میشود حقیقت دارد؟

امروزه سنگهایی تحت عنوان سنگ مرجان چراغ دار در ایران باب شده که لازم است ذکر کنم این نمونه ها از اندونزی غالبا می آیند و اساسا پلاستیک بوده و درون آنها نوعی باتری میگذارند که با تماس با آب یا دست روشن میشود. این نمونه ها بسیار کم ارزشند و قیمت هر عدد بیشتر از 20 هزار تومان نباید تجاوز کند!. باید بدانید که قیمت سنگ مرجان قرمز طبیعی و اعلی نسبتا بالا و گران قیمت میباشد.

روش تشخیص سنگ مرجان اصل

به عنوان یک تست تخریبی در مورد تشخیص سنگ مرجان هایی که رنگ میشوند میتوان آنها را در ظرفی حاوی استون که زیر آن پارچه نخی سفید است تست کرد. اگر رنگ پارچه نخی مقداری قرمز شد یعنی مرجان رنگ شده است. جهت تفاوت مرجان اصل با پلاستیک میتوانید آن را در هیدروکلریک اسید یا جوهرنمک بگذارید و واکنش سنگ مرجان به علت داشتن جنس کلسیوم کربناتی را به صورت حباب ها و تجزیه شدن آن را مشاهده کنید. توجه کنید این تست سنگ مرجان اصل از بین میبرد! . بنظرم برای ریسه های ارزان قیمت جهت آموزش مفید است. در روش های تخصصی گوهرشناس از میکروسکوپ، طیف سنجی مادون قرمز، اسپکتروسکوپی فوتولومینسنس و رامان، وزن مخصوص، ضریب انعکاس نوری و دیگر موارد جهت تشخیص سنگ مرجان استفاده میشود. در طیف سنجی رامان با تشخیص کاروتن به عنوان عامل رنگ قرمز در سنگ مرجان به راحتی میتوان تفاوت سنگهای مرجان بهسازی شده یا مصنوعی را از طبیعی دریافت. امروزه برخی تست هایی نظیر انداختن در شیر و.. رواج پیدا کرده که پشتوانه علمی نداشته و وقت تلف کردن هستند.

تراش

سنگ مرجان به صورت خام دارای جلایی مات و کدر است ولی پس از پولیش دادن براق میشود. گاهی آنها را با روغن یا دیگر مواد بهسازی میکنند تا راحت تر صیقل داده و صاف تر و براق تر شوند. به طور کلی اغلب با وسایل ابتدایی مانند چاقو، سوهان و یا اره اشکال مختلفی از این گوهر را ساخته و یا با مته سوراخ میکنند. به عنوان نگین اغلب آن را به صورت گنبدی یا کابوشن میتراشند. از سنگ مرجان در انواع دستبند، گردنبند، اشیا کلکسیونی کوچک و یا در زیورآلات استفاده میشود. لازم است بدانید که در نگهداری از جواهرآلات سنگ مرجان باید نهایت دقت را به خرج داده و این گوهرها نسبت به اسید، حرارت و گرما، فشار و ضربه آسیب پذیرند و حتی ممکن است چنانچه طولانی مدت در معرض آفتاب قرار بگیرند رنگشان کمرنگ شود. به علت سختی پایین سنگ مرجان احتمال خش پذیر بودن آنها در کنار سنگهایی مانند عقیق یا کوارتز یا اجسام فلزی که سخت تر از مرجان هستند وجود دارد. پس حتما این گوهر را جدا از سنگهای سخت تر قرار دهید. برای پاک کردن آنها میتوانید از پارچه منعطف و آب ولرم استفاده کنید و سپس گوهر را در جعبه جواهر خود قرار دهید.