سنگ زبرجد

زبرجد یکی از سنگ های قیمتی است که تنها به رنگ سبز یافت می شود.
بسیاری از سنگ ها را می توان در رنگ های متفاوتی در محدوده صورتی روشن تا آبی یافت؛ اما زبرجد دارای ظرافت ابدی سبز رنگ است.
البته رنگ سبز این سنگ گرانبها، با مقدار آهن موجود در ساختار بلوری آن ارتباط مستقیمی دارد.
رنگ سبز زبرجد از رنگ سبز تیره تا سبز روشن متغیر است.
به علت همین تنوع رنگ های موجود در رنگ سبز زبرجد گاهی این سنگ جواهر با زمرد اشتباه درنظر گرفته می شود.
یکی از قدیمی ترین سنگ های گرانبهای جهان زبرجد است که این سنگ زبرجد مربوط به 1500 سال قبل از میلاد است.

نحوه کشف سنگ زبرجد

این سنگ برای اولین بار در جزیره ای در دریای سرخ در نزدیکی مصر کشف شد.
بنا به افسانه ای ساکنان این جزیره مجبور به جمع آوری سنگ برای خزانه فرعون بودند.
به همین دلیل ساکنان جزیره در طول روز و شب ناچار به کار در معادن برای استخراج سنگ بودند و این خود دلیلی برای کشف سنگ جواهر زبرجد توسط آنان گردید؛
زیرا این سنگ در طول شب درخشش کاملا زیبایی را ایجاد می کرد.
به همین دلیل مصریان این سنگ را به عنوان گوهری از خورشید و همچنین زمرد شب مطرح کردند.
در واقع سنگ جواهر زبرجد به عنوان گوهر ملی مصر شناخته شده است.

محل تشکیل سنگ زبرجد در زمین

در گذشته و اکنون استخراج سنگ زبرجد یکی از منحصربفردترین سنگ ها به شمار می رود؛ زیرا اکثر سنگ ها در پوسته زمین تشکیل می شوند

و این در حالی است که سنگ جواهر زبرجد در لایه های پایین تری از پوسته زمین تشکیل می شود.
این سنگ در واقع در گوشته زمین تشکیل می شود، یکی دیگر از سنگ هایی که در گوشته زمین شکل می یابند سنگ الماس است.
عمق این سنگ ها در گوشته زمین به بیست تا پنجاه مایل می رسد.
البته در برخی از نواحی به دلیل فعالیت های صفحه تکتونیکی و یا فعالیت آتشفشان ها، سنگ جواهر زبرجد به طور طبیعی به سطوح بالاتری از سطح زمین می رسند.

زبرجد سبز یا الیوین

زبرجد سنگی با کیفیت جواهر از جنس الیوین معدنی است.
این سنگ به خانواده مواد معدنی فایالیت- فورستریت تعلق دارد.
بعضی ها زبرجد سبز را الیوین می نامند اما وقتی مساله سنگ جواهر مطرح می شود، زبرجد سبز اصطلاح بهتری است.

زبرجد جواهری با رنگ مخصوص به خودش است بدین معنی که رنگش در نتیجه ترکیبات مواد شیمیایی درونش ایجاد شده و ارتباطی با ناخالصی های خارجی ندارد.
بنابراین فقط به رنگ سبز است.
در واقع زبرجد سبز یکی از محدود سنگ های جواهر است که فقط یک رنگ دارد،
گرچه انواع رنگ های سبز مانند سبز روشن مایل به زرد و سبز تیره هم در این میان دیده می شود.

ریشه نام زبرجد

نام زبرجد سبز (peridot) از کلمه عربی برای جواهر یعنی faridat گرفته شده است.
گاهی آنها زمرد مرد فقیر یا chrysolite می نامند کلمه ای که از واژه یونانی سنگ طلا گرفته شده است.
این نمونه یکی از قدیمی ترین سنگ های جواهر است که تاریخ ثبتش به 1500 قبل از میلاد بازمی گردد.

امروزه بهترین زبرجد سبز با بالاترین کیفیت از منطقه موگوک در برمه استخراج می شود گرچه زبرجد سبز پاکستانی هم بسیار با کیفیت است.
در آریزونا، چین و ویتنام نیز مخازن این سنگ وجود دارند.
زبرجد سبز در شهاب سنگ هایی که با زمین برخورد کرده اند هم دیده شده و روی مریخ و ماه نیز به شکل الیوین کشف شده است.

شناسایی زبرجد

از نظر شیمیایی زبرجدسبز سیلیکات مگنزیم آهن است و شدت رنگش بستگی به میزان آهنش دارد.
ممکن است در آن کمی نیکل و کرومیم هم یافت شود.
زبرجد سبز زیاد سخت نیست و در مقابل اسید مقاومت ندارد.
در نمونه های خیلی نادر، می تواند به شکل ستاره های چهار پرتو درخشش معروف چشم گربه را از خود نشان دهد.
ممکن است زبرجد سبز را با جواهرات رنگی مشابه اشتباه بگیرید اما انکسار دوگانه قوی اش ویژگی متمایز آن محسوب می شود.

زبرجد ، خاستگاه و منابع

بیشتر سنگ های جواهر در پوسته زمین شکل می گیرند اما زبرجد سبز در قسمت های عمیق جبه زمین تشکیل می شود.
بلورهای زبرجد در ماگما بالاتر از جبه هستند و با فعایت آتشفشانی یا تکتونیک هسته ای به روی زمین آمده و در صخره های آتشفشانی پوشانده می شوند.

در گذشته جزیره آتشفشانی زابارگاد در دریای سرخ محل مهمترین گنجینه های این سنگ بود.
سنگ های کشف شده 3500 سال قدمت داشتند و قرن ها رها شده بودند بعداها در حدود سال 1900 بود که کشف و استخراج شان آغاز شد.
امروزه مهمترین منابع این سنگ در پاکستان وجود دارد.
مواد زیبایی نیز در میانمار و ویتنام یافت شده است.
سایر مخازن در استرالیا، برزیل، چین، کنیا، مکزیک، نروژ، آفریقای جنوبی، سریلانکا، تانزانیا و آمریکا وجود دارند.
اخیرا چین تبدیل به بزرگترین تولید کننده زبرجد شده است.

رنگ زبرجد

زبرجد یکی از کمیاب ترین گونه های سنگ جواهر است که یک رنگ دارد.
شدت رنگ سبز آن بستگی به مقدار آهنی دارد که درونش وجود دارد.
رنگ زبرجد از زرد مایل به سبز تا زیتونی و سبز قهوه ای متغیر است و زیر نور طبیعی خورشید درخشش زیبایی دارد.
رنگ سبز درخشانش زیر نور مصنوعی تغییر نمی کند.
بهترین رنگ زبرجد دارای درصد آهن کمتر از 15% است و معمولا دارای مقداری نیکل و کرومیوم نیز می باشد.
سبز پررنگ زبرجد محبوب ترین و گران ترین نوعش است.

شفافیت و درخشندگی زبرجد

زبرجد شفافیت بسیار عالی دارد. گونه های درخشانش خیلی محدود هستند.
سنگ های بزرگتر به دلیل وجود ناخالصی اندکی ابری شکل و مات شده اند.
وقتی برش و صیقل داده شوند، درخشش فوق العاده ای مثل شیشه پیدا می کنند.

برش و شکل زبرجد

زبرجد معمولا به دلیل شفافیت زیادی که دارد تراش داده می شود.
برش های پلکانی در آن خیلی محبوب هستند.
زبرجد را می توان در شکل هایی مانند دایره های مهره ای قدیمی، بیضی، زمردی و بالشی پیدا کرد.