سنگ الماس چیست؟ مشخصات و خواص الماس

الماس کانی متشکل از کربن ها با نظم و فشردگی بسیار بالا می باشد. در طول تاریخ از خواص الماس به عنوان سنگی محافظ در بُعد روحانی یاد شده است. مشخصات الماس نظیر کمیابی، زیبایی، درخشندگی و سختی بالا و کاربردهایش در صنعت باعث شده که سنگ الماس همواره مورد توجه بشر در هزاران سال گذشته به عنوان “پادشاه سنگهای قیمتی” باشد.

به دلیل ساختار محکم سنگ الماس، یونانی ها به آن Adamao که به مفهوم “من مطیع می سازم” می گفتند. صفت این واژه آداماس (Adamas) به معنی فنا ناپذیر (تسخیر ناپذیر) گذاشتند. در نهایت ما الماس را با واژه مترادف آن یعنی Diamond می شناسیم. البته اینکه دقیقا در چه تاریخی از این واژه استفاده شد مشخص نیست زیرا در گذشته این لقب متعلق به دومین سنگ سخت یعنی کروندوم همان گروه سنگهای یاقوت یا چیز دیگری نسبت می دادند.

تاریخچه کشف اولین سنگ الماس

اگر بخواهیم سن سنگ الماس در طبیعت تخمین بزنیم به چیزی حدود 3.3 میلیارد سال پیش بر می گردد. الماس از دوران باستان برای انسان شناخته شده بود. هزاران سال پیش در هندوستان، برای اولین بار انسانها سنگ الماس را در ته نشین رسوبات رودخانه ای یافتند. تحقیقات نشان می دهد حجم بسیاری الماس ها اولین معادن جهان در هندوستان یافت می شده. یکی از غنی ترین معادن الماس در هند گلکوندا (GLOCONDA) نام داشت که این نام در گذشته به عنوان نمادی از ثروت بی نهایت بود. البته گفته می شود منبع واقعی الماس در دره کریشنا در هندوستان که حاوی معادن ثانویه سنگ الماس (Placer Deposits) بود یافت شده است. باستان شناسان مقادیر زیادی از الماس ها را در چشم ها یا بدنه مجسمه های مقدس هندو یافته اند. در افسانه های هندو آمده که الماس کوه نور متعلق به سلطان کارنا بوده که در 6000 سال قبل از پادشاهی آنگا بوده است.

الماس چگونه بوجود می آید؟

الماس ها در روی سطح زمین تشکیل نمی شوند. آنها در دما و فشار بالایی که در بیش از صد مایلی اعماق زمین یافت تشکیل می شوند. کربن در حدود عمق ۱۲۰ تا ۲۰۰ کیلومتری در قسمت بالایی گوشته زمین، در درجه حرارت ۱۳۰۰-۹۰۰ سانتی گراد و در فشار بالا در حدود bar ۴۵۰۰۰ می تواند با کریستالیزه شدن، و به الماس تبدیل شود؛ در غیر این صورت، به گرافیت تبدیل می شود. بسیاری از الماس های کشف شده از طریق فوران های آتشفشانی با منشا عمیق بصورت مخروطی شکل سطح زمین حمل شده اند.

به علت حرکات عمودی کوه زائی یا قاره رزائی این فوران ها در لایه گوشته آغاز شده و سر راه خود، تکه هایی از سنگ های گوشته را کنده و بدون ذوب کردن به سطح زمین منتقل می کنند. این فورانها حاوی سنگ الماس هایی هستند که در شرایط دما و فشار بالای لایه گوشته زمین ایجاد شده اند. انسانها سنگ الماس را از طریق استخراج سنگ های حاوی گزنولیت یا خاکها و رسوباتی که حاصل از هوازدگی سنگهای الماس دار هستند، به دست می آورند.

مشخصات الماس از نظر شیمیایی

الماس یک کانی متشکل از عنصر کربن با نظم ساختاری مکعبی تتراهدرال (Tetrahedral) است. اتم های کربن در گوشه ها و در مرکز این مکعب قرار گرفته اند. به دلیل ساختار پایدار اتم های آن و پیوند قوی کوالانسی دارای بالاترین سختی در کانی ها به مقدار 10 در مقیاس مو می باشد. این مشخصات الماس را برای استفاده در کاربردهای برشی و مقاومتی بسیار مناسب می سازد. ما فقط می توانیم با پودر الماس و یا چیزی مشابه خودش روی آن برش و یا خش بیاندازیم.

از خواص الماس می توان گفت این گوهر در برابر مواد شیمیایی حالت خنثی بوده و فقط اسید سولفوریک کروم دار در حرارت c 200 می تواند آن را به دی اکسید کربن تبدیل نماید! پایداری شیمیایی بی نظیر سنگ الماس در درما و فشارهای بسیار متغیر و هدایت الکتریسیته ضعیف از خصوصیات الماس می باشد. از دیگر مشخصات الماس می توان به فاکتورهایی نظیر وزن به قیراط، پاکی و طیف نوری، رنگ، تراش اشاره کرد که جهت ارزیابی و صدور شناسنامه یک سنگ جواهر الماس مورد استفاده قرار می گیرند و تاثیر مستقیم بر قیمت سنگ مورد نظر دارند. در جدول زیر خصوصیات سنگ الماس آمده است:

مشخصات الماس از نظر طیف نوری

در طول تاریخ الماس همواره به عنوان “پادشاه سنگهای قیمتی” نزد افراد ثروتمند شناخته شده بوده و چه بصورت تراشیده یا نتراشیده از آن در زیورآلات خود استفاده می کردند. احتمالا مهمترین عاملی که سنگ الماس را به عنوان گران ترین و محبوب ترین سنگ جواهری تبدیل کرده است ویژگی تلألو زیبای آن باشد. یک الماس ایده آل باید بدون ترک، تورق، خطوط رشد و ناخالصی درون خود باشد. این ناخالصی ها را در گذشته عیب (Flaw) و لکه های تیره رنگ را لکه های کربن (Carbon Spote) نامیده اند. درصورت وجود آنها از زیبایی ظاهری سنگ می کاهد و مانع از عبور نور از سنگ می شود و در صورت وجود زیاد آنها، باعث کاهش مقاومت آن نیز می شود. بلور های الماس خواص نوری ویژه ای مثل تجزیه نور و درخشندگی و مقدار بالای پراکندگی نور را دارا می باشد. وقتی نور سفید از الماس عبور می کند، این پراکندگی نوری موجب تفکیک نور به رنگهای تشکیل دهنده اش می شود. تجزیه نور همان چیزی است که به یک منشور قابلیت تفکیک نور سفید به طیف رنگهای مختلف را میدهد.

انواع رنگ در الماس

رنگ الماس در تعیین قیمت آن سهم بسزایی دارد. بسیاری از سنگهای قیمتی بر اساس ناخالصی درون خود دارای رنگ خاصی می شوند اما در سنگ الماس اینگونه نیست بلکه غالبا بر اساس نیتروژن موجود و نواقص ساختاری در شبکه بلوری آن بستگی دارد. وجود نیتروژن باعث ته رنگ زرد می شود. وجود کربن در شبکه کریستالین الماس خالص نیز باعث آبی شدن آن. بلور های الماس در رنگهای مختلفی وجود دارند. البته رنگ متداول آنها سفید و یا سفید متمایل به آبی یا زرد و یا قهوه ای می باشد. در کشور برزیل و اندونزی الماس هایی به رنگ آبی وجود دارد. الماس ها در رنگهای فانتزی نظیر سبز، قرمز، بنفش، قهوه ای تند، نارنجی، صورتی و زرد سیر بسیار نادرند و غالبا مورد علاقه کلکسیونرها می باشند.