مروارید چیست؟

مروارید گوهری است که از 6000 سال پیش به عنوان زینت مورد استفاده قرار می گرفته است و در 2500 سال قبل از میلاد مسیح، تجارت مروارید طبیعی در کشور چین رونق فراوانی داشته است. در ایران باستان نیز پرورش این گوهر دارای سابقه طولانی و غنی می باشد. خلیج فارس اولین منبع مروارید طبیعی در جهان بود و برای قرن ها چنین باقی ماند. مرواریدهای طبیعی خلیج فارس به دلیل شفافیت و درخشندگی بالای ناکر خود قابل توجه هستند. همراه با مرواریدهای دریای سرخ و خلیج منار، از آنها به عنوان مرواریدهای شرقی یاد می شود و از ارزش بالایی برخوردار هستند.

مروارید (Pearl) گوهری است درخشان و سخت که در بدن انواعی از نرم تنان دو کفه ای به نام صدف مروارید و به ندرت توسط حلزون به وجود می آید. تصور می شود که نام آن ریشه لاتین داشته و از کلمه پرنا (Perna) نوعی صدف و یا سفارولا (Sphaerula) به معنی کروی شکل مشتق شده باشد. نوع درشت این گوهر را «دُر» نیز می گویند و دُردانه به معنی دانه مروارید است. «دُر يتيم» به نوعی گفته می شود که خودش تنها در صدف باشد. مروارید دارای سختی 2.5 در مقیاس موهس است و فرم شکستگی صدفی یا پولکی شکل و اساسا بدون کلیواژ می باشد. شكل این گوهر  اغلب نزدیک به کره است ولی به شکل های گلابی، دکمه ای و نامنظم هم دیده می شود.

مروارید پرورشی چیست؟

به طور کلی ما مروارید آب شور طبیعی داریم که بدون دستکاری در صدف دریا بوجود می آیند. حال در مورد پرورشی به دو دسته پرورشی آب شور و پرورشی آب شیرین تقسیم بندی می شوند. صیادان برای تهیه مروارید بیشتر، صدف آن را از دریا صید می کنند، و یک ذره خارجی را که معمولا شن ریزه است بين جبه و بدن آن قرار میدهند، پس از اندکی دانه دُر تشیکل میشود. آن گاه صدف را گرفته و مروارید را از بدنش خرج می کنند. به این گونه مروارید پرورشی می گویند.

جهت سرعت بخشیدن به فرآیند تولید ، مهره ها را کروی درنظر می گیرند. به طور معمول قطر 6 الی 7 میلیمتر برای نرم تنان صدفی سه ساله از نظر حجم مناسب است. از مهره های کوچکتر برای صدف های جوان تر استفاده می کنند. وارد کردن مهره های کروی به درون نرم تن صدفی احتیاج به مهارت بالایی دارد که اکثرا به وسیله زنان انجام می گیرد. بطور معمول هر نفر روزانه 300 الی 1000 صدف را آماده تولید می کند. امروزه 90 درصد از تجارت مربوط به تولید را نوع پرورشی تشکیل داده اند.

مرواریدهای پرورشی دریای جنوبی از یکی از بزرگترین صدف مرواریدی جهان (Pinctada maxima) به دست می آیند و مرواریدهای پرورشی با اندازه 15 میلی متر یا بزرگتر تولید می کند. آنها در استرالیا، برمه، فیلیپین و اندونزی پرورش می یابند. در حالی که مرواریدهای پرورشی دریای جنوبی در رنگ های دیگری نیز دیده می شوند، نقره ای، سفید و زرد (که گاهی اوقات به آنها طلایی می گویند) رایج ترین رنگ ها هستند.

مرواریدهای پرورشی آب شیرین

تولید کنندگان مروارید پرورشی در چین اکثریت قریب به اتفاق مرواریدهای آب شیرین پرورشی را تولید می کنند. این مرواریدهای پرورشی از نظر رنگ بسیار متفاوت هستند و عموماً مقرون به صرفه تر از مرواریدهای پرورشی در آب شور هستند. اندازه‌ها با مرواریدهای پرورش‌یافته آکویا قابل مقایسه هستند، با دامنه‌ای بین 2 میلی‌متر تا 13 میلی‌متر، اگرچه اندازه‌های بزرگ‌تر هم اکنون در دسترس هستند. تنها بخش کوچکی از تعداد کل مرواریدهای کشت شده در آب شیرین تولید شده از ایالات متحده است.

تاریخچه پرورش مروارید در ایران

آثار حاصل از حفاری های باستان شناسی نشان میدهد که سده های پیش از میلاد، کرانه نشینان دریای پارس از فن ژرف پیمایی برای به دست آوردن مروارید استفاده می کرده اند. دکتر “تاکرا بوات” در کتاب فرمانروایان صدف، ایرانیان را پیشگامان پایه گذاری صید و پرورش این گوهر به شمار آورده است. مهم ترین سند به جا مانده از پرورش این گوهر در ایران باستان گزارش آپولونیوس است، ریاضی دان یونانی، اهل جزیره رودس، که در سده دوم پیش از میلاد، ( ۲۶۲ تا ۱۹۰ پیش از میلاد) هم زمان با دوران اشکانی، میزیسته است. وی در نوشتار خود به روشنی به پرورش مروارید در دریای پارس اشاره کرده و آن را ابتکار ایرانیان می داند.

مروارید بدلی چیست؟

امروزه مروارید های بدلی زیادی در بازار یافت می شود که یکی از انواع آنها گونه “تاول گونه” استرالیایی است که دارای لایه نازکی از آراگونیت ترشح شده و یا ماده “مادر مروارید” است ولی پروشی محسوب نمی شود. نوع دیگر بدلی فلس ماهی نام دارد که از شیشه روکش شده به وسیله ماده فلسی (که از انواع ماهی بدست می آید) تشکیل شده است. برخی دیگر نیز از قسمتی از حلزون دریایی، صدف مروارید آب شیرین و دندان حیوانات خون گرم دریایی مانند گاو دریایی استفاده می شود. همچنین نوعی بدلی به اپرکولوم (Operculum) یا “چشم گربه ای چینی” مشهور است که در حقیقت این مروارید بدلی پوسته محدبی نوعی حلزون بوده که در اطراف جزایر استرالیا یافت می شود. نمونه های پلاستیکی هم از انواع دیگر بدلی آن محسوب می شوند.

روش تشخیص مروارید طبیعی از بدل (پلاستیکی) 

اگر با ناخن خود روی سطح مروارید اصلی خش ایجاد کنید پودر آن تولید می شود. در صورتی که در نوع بدل اینگونه نیست. جالب است بدانید به علت شکل نیمه کروی آن گاهی قسمت های کنده شده را با آراگونیت (همان ماده ترشح شده طبیعی جانور نرم تن) اصلاح می کنند.

تفاوت نوع طبیعی با نوع بدل می تواند در وزن آنها باشد. یعنی مروارید طبیعی سنگین تر از نوع مصنوعی (بدلی) از نوع وکسی تا بیش از 50 درصد است. البته نوع بدلی شیشه ای سنگین تر از نوع طبیعی آن است.

خیلی احتمال بعید است که مروارید های طبیعی بی نقص و مانند نوع بدل خود گرد، صاف و قرینه نیز باشند. بنابراین سعی کنید به دنبال جزئیات روی سطح آن بگردید. بدل آنها به علت گرد و صاف بودن نور را یکسان بازتاب می کنند درصورتی که در طبیعی اینگونه نیست. به محل سوراخ دریل توجه کنید. نوع پلاستیکی حاشیه محل سوراخ آن صاف و بی نقص است.