سنگ الماس چیست؟

الماس کانی با سختی 10 متشکل از کربن ها با نظم و فشردگی بسیار بالا می باشد. در طول تاریخ از خواص الماس به عنوان سنگی محافظ در بُعد روحانی یاد شده است. مشخصات الماس نظیر کمیابی، زیبایی، درخشندگی و سختی بالا و کاربردهایش در صنعت باعث شده که سنگ الماس همواره مورد توجه بشر در هزاران سال گذشته به عنوان “پادشاه سنگهای قیمتی” باشد.

نام الماس از کجا آمده است؟

به دلیل ساختار محکم سنگ الماس، یونانی ها به آن Adamao که به مفهوم “من مطیع می سازم” می گفتند. صفت این واژه آداماس (Adamas) به معنی فنا ناپذیر (تسخیر ناپذیر) گذاشتند. در نهایت ما الماس را با واژه مترادف آن یعنی Diamond می شناسیم. البته اینکه دقیقا در چه تاریخی از این واژه استفاده شد مشخص نیست زیرا در گذشته این لقب متعلق به دومین سنگ سخت یعنی کروندوم همان گروه سنگهای یاقوت یا چیز دیگری نسبت می دادند.

تراش برلیانی الماس

برلیان نوعی از سبک تراش “برای هر نوع گوهر” است که به موجب آن بیشترین درخشندگی و جلا را کسب می کند. حتی اگر سنگ الماس دارای کیفیت و رنگ خوبی باشد باز هم یک تراش بد می تواند الماس را بی کیفیت جلوه دهد. حین تراش الماس بین 60 تا 70 درصد از وزن آن کاهش می یابد. جالب است بدانید که حدود هشتاد درصد الماس های جهان برای تراش مناسب نیستند.

در قرن 14 میلادی برای اولین بار سنگ الماس تراش داده شد. اولین تراش الماس جلا دادن سطوح طبیعی در فرم اوکتاهدرون بود که به علت شکل آن به تراش نوک تیز مشهور بود. این نوع تراش، شروعی برای تلاش های رسیدن به حداکثر درخشندگی و جلا برای تراش های مدرن امروزی بود. قسمتهای مختلف یک سنگ تراش خورده عبارتند از:

تاج (CROWN): که قسمت بالایی سنگ می گویند.

خیمه (PAVILION) و كيولت (CULET): که به قسمت انتهایی سنگ گفته میشود.

کمربند(GIRDLE): که به لبه جدا کننده تاج از خیمه گفته میشود.

پخ (fact): به سطح صاف و صیقلی روی سنگ نسبت می دهند.

Table: به بزرگترین پخ (fact) روی سنگ نامیده می شود.

انواع معروف فرم تراش برلیان

فرم تراش کامل برلیان (Brilliant-Full Cut): در این تراش دست کم 32 صفحه شیب دار به همراه یک صفحه مسطح در سطح فوقانی حلقه کمربندی و 24 صفحه در قسمت تحتانی یا اصطلاحا پاویلیون مشاهده می شود.

فرم تراش برلیان تولکوفسکی (Tolkowsky Brilliant): در سال 1919 میلادی شخصی به نام توکوفسکی این نوع تراش برلیان را ابداع نمود. این نوع تراش دارای انعکاس نور بسیار خوبی می باشد. در سازمان جواهر شناسی آمریکا (GIA) این نوع تراش را جزو تراش های مدرن رده بندی می شود.

فرم تراش برلیان ایده آل: این تراش در سال 1926 توسط دو جواهر تراش به نامهای جانسون و راش (Johnson and Rosh) ابداع گردید ولی چندان مطلوب واقع نشد و یکدست بنظر نمی رسید.

فرم تراش برلیان ظریف: این نوع تراش برلیان در سال 1939 بوسیله اپلر (Eppler) تکمیل شد. نسبت های رعایت شده در این فرم تراش با توجه به بالاترین سطح درخشندگی در تراش های قبلی برلیان تعیین شده و بیشتر با نقطه نظر های عملی و تجربی تکامل پیدا کرده است. این فرم تراش مبدا درجه بندی بر حسب استاندارد آلمان می باشد.

تراش برلیان پارکر: در سال 1951 میلادی این تراش الماس توسط پارکر (Parke) ابداع شد. از خصوصیات آن انعکاس خوب پرتو نور می باشد ولی به دلیل نازک بودن قسمت تاج، پراکندگی نور و طیف های رنگی آن بسیار کم است.

معادن سنگ الماس در جهان

اگر از ابتدا نگاه کنیم هندوستان بزرگ ترین منابع الماس دنیا را داشته است. تخمین زده می شود که حدود 12 میلیون قیراط سنگ الماس از معادن آن استخراج شده باشد اما معادن هندوستان تا سال 1866 فعال بوده اند و امروزه تنها یک معدن در پانا در ایالت مادیاپرداشت فعال می باشد. از آن سال به بعد معادن جدیدی در آفریقای جنوبی کشف شد و آن را تبدیل به سومین منطقه دارای معادن عمده الماس کرد. برزیل نیز دومین کشور عمده تولید کننده الماس از نیمه اول قرن هجدهم بوده است. اواخر سال 1729 چندین معدن پلاسر (نقاطی که الماس در سنگریزه ها یافت می شود) در شرق برزیل و در مجاورت شهری به نام Teune که بعدها به “شهر الماس” تغییر نام یافت کشف شد. در سال 1844 معادن غنی الماس در استان باهایا در شمال برزیل کشف شد و در طی 120 سال حدود 10.17 میلیون قیراط الماس استخراج گردید که درمیان آنها چندین الماس بسیار درشت (بالا تر از 100 قیراط) وجود داشت. البته در سیبری روسیه از چند دهه قبل به دومین تولید کننده سنگ الماس جهان بعد از آمریکا قرار گرفته است.

تا سال 1876 تصور عامه این بود که الماس ها فقط در لابلای مواد تخریب شده هستند و از این حقیقت که کیمیرلیت (Kimbrelite) یا همان سنگ مادر حاوی الماس) با مخروطه های آتشفشانی همراه است غافل بودند. این واقعیت کمک بزرگی بود برای زمین شناسان و مهندسین اکتشاف در یافتن معادن الماس در سرار جهان مانند تانزانیا، بوتسوانا، آنگولا نامبیا، آفریقای غربی، استرالیا و کانادا، ایالات متحده، روسیه و ونزوئلا.

بزرگترین و مشهورترین مخروط یافته شده آتشفشانی به نام معدن کیمبرلیت نامگذاری شده که از 1871 تا 1908 میلادی بدون استفاده از ماشین آلات به طریق ابتدایی مورد بهره برداری قرار گرفته است. استخراج مواد از این مخروط عظیم آتشفشانی باعث بوجود آمدن حفره بسیار بزرگی در زمین گردید که به آن اصطلاحا بزرگترین حفره ایجاد شده توسط بشر می گویند. قطر دهانه حفره در سطح زمین 460 متر و عمق آن 1070 متر است و روباز می باشد. از این معدن نزدیک به 14.5 میلیون قیراط الماس استخراج شده است.

تشخیص الماس اصل و طبیعی از بدل

بررسی اصل بودن الماس کاری دشوار و تخصصی و نیازمند ابزار پیشرفته است و بدیهی است که الماس حتما باید توسط یک کارشناس معتبر بررسی شود. الماس ها میتوانند مصنوعی و یا بهسازی شده باشند. باید دقت کنید که تفاوت قیمت الماس بهسازی شده یا مصنوعی با طبیعی و بدون دستکاری از زمین تا آسمان تفاوت دارد! .  بطور کلی از 5 روش می توانیم تفاوت الماس اصل از بدل را تشخیص دهیم:

1- از آنجا که الماس های طبیعی ای که از معدن استخراج می شوند شامل ناخالصی هستند بوسیله لوپ یا همون بزرگنمایی با لنز می توانیم آنها را مشاهده کنیم. هرچند که تفاوت آنها با نوع سنتتیک باید توسط کارشناس بررسی شود.

2- همان طور که می دانید سنگ الماس دارای بالاترین سختی در عناصر طبیعت می باشد بنابراین با کشیدن کاغذ یا سمباده ای خشن روی الماس طبیعی نباید روی آن خش بیوفتد. البته این تست تخریبی هست و به هیچ وجه انجام ندهید زیرا فشار روی لبه فست نگین الماس میتواند آن را لب پر کند.

3- سنگ الماس را با قرار دادن در جلو دهان خود قرار دهید و به اندازه پنج تا شش ثانیه به آن “ها” کنید. چنانچه بخار از روی سطح آن رفع شد میتواند نشانه باشد که سنگ الماس شما اصل است. به این روش تست مه می گویند.

4- بررسی فاکتورهایی چون ضریب شکست نور، وزن مخصوص، تست رامان و.. بسیار اهمیت دارد که فقط در آزمایشگاه گوهرشناسی و توسط کارشناس خبره امکان پذیر است.