مشخصات علمی و فیزیکی سنگ عقیق

سنگ عقیق قرمز از انواع میکروکریستالین کوارتز می باشد. درواقع این سنگ متعلق به خانواده كوارتز و گروه كلسدونی است. سختی عقیق بین 6.5 تا 7 درجه در مقیاس موهس است بدین ترتیب گاهی سخت و یا گاهی نرم مخصوصا حین تراش حس می شود. این گوهر معمولاً از نوارهای پی در پی كلسدونی و كوارتز تشکیل می شود که به سبب وجود اکسیدهای فلزی به رنگ های متفاوت ظاهر می شود.

نحوه تشکیل سنگ عقیق

سنگهای عقیق از ته نشین شدن سیلیس موجود در آب های زیرزمینی در حفرات موجود در سنگهای آتشفشانی آذرین تشکیل می شوند. این محلول ها بر اثر تبلور فازهای سیلیکاته در ماگمای در حال سرد شدن و انباشت سیلیس در حفره توده سنگهای لاوا بوجود می آیند. هرچه حفره های میزبان بزرگتر باشند شانس تولید این گوهر در اندازه های بزرگتر بیشتر است.

این مواد ته نشین شده گاهی در اطراف دیواره های حفره، توالی نازکی از لایه های متراکم و مدور سیلیسی به وجود می آورند و در برخی مواقع این لایه ها از کف حفره به سمت بالا به صورت لایه های مسطح تشکیل می شود. این ساختمانهای لایه ای یکی از ویژگی های این گوهر سنگ می باشد که با حضور ناخالصی های موجود در محلول مذکور، به رنگ های متفاوتی دیده می شود.

تنوع رنگها در عقیق

این گوهر رنگارنگ در بیش از ۳۰ رنگ مختلف در طبیعت دیده می شود. این کانی با توجه به کیفیت رنگ و پدیده هایی که نشان می دهد، در زمره سنگهای نیمه قیمتی قرار می گیرد. دامنه وسیعی از رنگ مانند سفید، خاکستری، قهوه ای، قرمز، صورتی و حتی سیاه در آنها دیده می شوند. از جمله عوامل اصلی تأثیرگذار در رنگ آن می توان به ساختار میکروسکوپی آنها، وجود ادخال های مایع، جامد گاز، و به ویژه حضور عناصر فلزی رنگ زا مثل آهن، کروم، مس، تیتان، منگنز، کبالت و نیکل اشاره کرد.

پاره ای از کانی های نیمه قیمتی عقیق به دلیل نامرغوب بودن رنگ، دارای ارزش گوهری پایینی هستند که می توان با رنگ آمیزی مصنوعی ارزش اقتصادی آنها را افزایش داد. رنگ آمیزی مصنوعی کانی ها و سنگ های نیمه قیمتی عموما به یکی از سه روش است :

الف) حرارت دادن   ب) استفاده از محلول های شیمیایی   ج) تابانیدن اشعه رادیواکتیو صورت می گیرد. روش الف، از روش های سنتی و روش ج، از روش های نوین رنگ آمیزی مصنوعی است.

تفاوت عقیق سیاه با جاسپر سیاه و اونیکس از نظر ظاهری

 در حالت نبود ” نقاط یا نوار سفید” یا نوارهای دوار خاصی که از مشخصه های اونیکس اونیکس هست چگونه از نظر ظاهری متوجه شویم؟ قبلا در مقاله اونیکس تفاوت آن با عقیق سیاه را از نظر باندهای و رگه هایشان توضیح دادیم. هرچند از نظر جنس سنگ همه در یک دسته هستنند بهرحال پاسخ تجربی از نظر ظاهری اینکه اگر سنگ عقیق را زیر نور بگیرید احتمالا آن حالت نور به صورت ضعیف عبور و آن حالت مات عقیق مشخص میشود. یعنی عقیق سیاه در بهترین حالتش در اصل خاکستری تیره یا قهوه ای تیره است.

درصورتی که اونیکس سیاه طبیعی که مانند عقیق زیرگروه کلسدونی هست، “اغلب” نور رو عبور نمیدهد و اوپک است. مگر اینکه زیر لبه آن نور بزنید که سطح مقطعش نازک وشاید مقداری نور را عبور دهد. اما اغلب عقیق رو میان در محلول کربن رنگ میکنند که آن هم اگر درست انجام شود نور را عبور نمی دهد! اگر هم بد انجام شود و رنگ به مغز سنگ نرسد زیر نور احتمالا مقداری طیف قرمز رنگ میبینید یا اینکه با اینکه سیاه است نوار های معروف عقیق روشن میشوند که غیر طبیعیست. در مورد اینکه چطور این مورد را تشخیص دهید این مورد تست نکرده ام ولی شاید تماس طولانی با الکل بتواند حقیقت را آشکار کند. حالا جاسپر سیاه که آن نور رو عبور نمیده رو چیکار کنیم؟ پاسخ اینکه از نظر ظاهری بنظرم تفاوت جاسپر از نظر بافت با اونیکس مشخصه و اگر این دو را در دستتان بگیرید میتوانید متوجه شوید که اونیکس بنظر بافت نرم تری دارد.

روش تشخیص عقیق اصل از بدل

در مرحله اول بهتر است به یک سنگ شناس و متخصص جواهرات مراجعه کنید و از او راهنمایی بخواید. گاهی تشخیص اینکه سنگی رنگ شده یا مصنوعی ساخته شده برای حرفه ای ها نیز مشکل است. مخصوصا اینکه سنگ عقیق انواع و اقصام مختلفی دارد. اولین روش برای تعیین طبیعی بودن این گوهر تست کردن درجه سختی آن است. همانطور که می دانید درجه سختی این کانی بین 6.5 – 7 درجه مو است. از آنجایی که گونه های مصنوعی بافت نرم تری نسبت به نوع اصیل خود دارند پس با کشیدن سنگ هایی مثل یشم (که درجه سختی ای برابر با سنگ عقیق دارد) روی سنگ مصنوعیمان باید خش روی آن بیاندازد. نکته مهم اینکه در حالت مساوی نوع بدلی آن معمولا سبک تر از نوع اصل و طبیعی خود است. که این مربوط به چگالی مولکول های خود است. از نظر رنگ نیز معمولا گونه های طبیعی رنگ شفاف تری و رگه های واضح تری برخوردارند و مثلا لکه های قرمز روی نوار های ان واضح تر می باشند. انتهای نوع مصنوعی دارای الگوی گلبرگی است

همچنین نوعی که مثلا یک دست قرمز روشن مثل یک گوی شیشه ای یا اینکه خیلی مات باشد مشکوک می باشد زیرا عقیق های طبیعی دارای شفافیت یکسانی نیستند و بی نظمی هایی از نظر شفافیت و رنگ یا رگه های خود دارند.