امروزه بهترین زبرجد سبز با بالاترین کیفیت از منطقه موگوک در برمه استخراج می شود
شرایط استخراج زمرد
استخراج معدن به دو شکل صورت می‌گیرد قانونی و غیرقانونی. در مجموع شرایط کار در معدن ابتدایی و خیلی خطرناک می‌باشد. گاه گاهی معدنچیان زیر سنگ‌ها جان می‌دهند. کارگران در این کار خطرناک دو چند سهم بدست می‌آورند. شرکای مضارب آنها سهم واحدی را بدست می‌آورند و حکومت خواهان ۱۵ درصد این سود است. این یک مزد حیاتی به مقایسه مزد کارمندان ملکی می‌باشد که ۶۰ دالر در ماه است. تا اکنون حدود هزار نفر در معادن افغانستان کار می‌کنند. کار در معادن افغانستان در شرایط بسیار سخت انجام می‌شود و دستمزد معدنچیانی که روزانه به دور از خانه و کاشانه‌شان ۱۸ ساعت در ناامن‌ترین شرایط دل کوه‌ها نبش می‌زنند و با خرید خطر مرگ به جان شان، صخره‌ها را انفجار می‌دهند و از امراض مزمن تنفسی و گرده رنج می‌برند، هفته‌ای تقریباً ۳۵۰۰ افغانی می‌باشد. سود اصلی تجارت زمرد افغانستان که بیشتر از طریق پاکستان و هند به خارج صادر می‌شود، به جیب مافیای این تجارت می‌رود که سالانه به ۱۵۰ میلیون دالر می‌رسد، اما درصورتی که این صنعت به شیوه مسلکی به پیش برده شود، در حدود ۱ میلیارد دلار نصیب دولت افغانستان خواهد کرد.
وضوح و شفافیت
زمرد ها ممکن است بر روی سطح خود دارای شکاف های متعدد باشند . بر خلاف الماس که برای دیدن شکاف های آن باید از میکروسکوپ استفاده کرد می توان برای دیدن شکاف های بر روی زمرد از چشم کمک گرفت. اگر بر روی زمرد شکافی وجود نداشته باشد می توان گفت که این زمرد بی عیب و نقص است البته باید خاطر نشان سازیم که چنین سنگ های بسیار نادر هستند.سنگ های زمردی که حداکثر تا 15 درصد دارای رنگ های ثانویه هستند قیمت بالایی را دارا میباشند.
یکی از قدیمی ترین سنگ های گرانبهای جهان زبرجد است که این سنگ زبرجد مربوط به 1500 سال قبل از میلاد است.
این سنگ برای اولین بار در جزیره ای در دریای سرخ در نزدیکی مصر کشف شد.
بنا به افسانه ای ساکنان این جزیره مجبور به جمع آوری سنگ برای خزانه فرعون بودند.
به همین دلیل ساکنان جزیره در طول روز و شب ناچار به کار در معادن برای استخراج سنگ بودند و این خود دلیلی برای کشف سنگ جواهر زبرجد توسط آنان گردید؛
زیرا این سنگ در طول شب درخشش کاملا زیبایی را ایجاد می کرد.
به همین دلیل مصریان این سنگ را به عنوان گوهری از خورشید و همچنین زمرد شب مطرح کردند.
در واقع سنگ جواهر زبرجد به عنوان گوهر ملی مصر شناخته شده است.
در گذشته و اکنون استخراج سنگ زبرجد یکی از منحصربفردترین سنگ ها به شمار می رود؛ زیرا اکثر سنگ ها در پوسته زمین تشکیل می شوند
و این در حالی است که سنگ جواهر زبرجد در لایه های پایین تری از پوسته زمین تشکیل می شود.
ین سنگ در واقع در گوشته زمین تشکیل می شود، یکی دیگر از سنگ هایی که در گوشته زمین شکل می یابند سنگ الماس است.
عمق این سنگ ها در گوشته زمین به بیست تا پنجاه مایل می رسد.
البته در برخی از نواحی به دلیل فعالیت های صفحه تکتونیکی و یا فعالیت آتشفشان ها، سنگ جواهر زبرجد به طور طبیعی به سطوح بالاتری از سطح زمین می رسند.
زبرجد سنگی با کیفیت جواهر از جنس الیوین معدنی است.
این سنگ به خانواده مواد معدنی فایالیت- فورستریت تعلق دارد.
بعضی ها زبرجد سبز را الیوین می نامند اما وقتی مساله سنگ جواهر مطرح می شود، زبرجد سبز اصطلاح بهتری است.
زبرجد جواهری با رنگ مخصوص به خودش است بدین معنی که رنگش در نتیجه ترکیبات مواد شیمیایی درونش ایجاد شده و ارتباطی با ناخالصی های خارجی ندارد.
بنابراین فقط به رنگ سبز است.
در واقع زبرجد سبز یکی از محدود سنگ های جواهر است که فقط یک رنگ دارد، گرچه انواع رنگ های سبز مانند سبز روشن مایل به زرد و سبز تیره هم در این میان دیده می شود.
نام زبرجد سبز (peridot) از کلمه عربی برای جواهر یعنی faridat گرفته شده است.
گاهی آنها زمرد مرد فقیر یا chrysolite می نامند کلمه ای که از واژه یونانی سنگ طلا گرفته شده است.
این نمونه یکی از قدیمی ترین سنگ های جواهر است که تاریخ ثبتش به 1500 قبل از میلاد بازمی گردد.
در گذشته جزیره آتشفشانی زبرگد در دریای سرخ، شرق مصر مهمترین منبع این سنگ ها با قدمت 3500 سال بود.
امروزه بهترین زبرجد سبز با بالاترین کیفیت از منطقه موگوک در برمه استخراج می شود گرچه زبرجد سبز پاکستانی هم بسیار با کیفیت است.
در آریزونا، چین و ویتنام نیز مخازن این سنگ وجود دارند.
زبرجد سبز در شهاب سنگ هایی که با زمین برخورد کرده اند هم دیده شده و روی مریخ و ماه نیز به شکل الیوین کشف شده است.
شناسایی زبرجد
از نظر شیمیایی زبرجدسبز سیلیکات مگنزیم آهن است و شدت رنگش بستگی به میزان آهنش دارد.
ممکن است در آن کمی نیکل و کرومیم هم یافت شود.
زبرجد سبز زیاد سخت نیست و در مقابل اسید مقاومت ندارد.
در نمونه های خیلی نادر، می تواند به شکل ستاره های چهار پرتو درخشش معروف چشم گربه را از خود نشان دهد.
ممکن است زبرجد سبز را با جواهرات رنگی مشابه اشتباه بگیرید اما انکسار دوگانه قوی اش ویژگی متمایز آن محسوب می شود.
در سنگ های ضخیم تر، دوبرابر شدن لبه های مناسب تراش را به سادگی می توان بدون نیاز به بزرگنمایی دید.
زبرجد ، خاستگاه و منابع
بیشتر سنگ های جواهر در پوسته زمین شکل می گیرند اما زبرجد سبز در قسمت های عمیق جبه زمین تشکیل می شود.
بلورهای زبرجد در ماگما بالاتر از جبه هستند و با فعایت آتشفشانی یا تکتونیک هسته ای به روی زمین آمده و در صخره های آتشفشانی پوشانده می شوند.
در گذشته جزیره آتشفشانی زابارگاد در دریای سرخ محل مهمترین گنجینه های این سنگ بود.
سنگ های کشف شده 3500 سال قدمت داشتند و قرن ها رها شده بودند بعداها در حدود سال 1900 بود که کشف و استخراج شان آغاز شد.
امروزه مهمترین منابع این سنگ در پاکستان وجود دارد.