امروزه بهترین زمرد با كیفیت خوب كه در ساخت جواهرات از آن استفاده می شود زمرد كلمبیاست
زُمُرُّد گونه‌ای بریل و از سنگ‌های گران‌بها است.اضافه شدن مقادیر ناچیزی کروم و وانادیوم، رنگ سبز زیبای زمرد را پدید می‌آورد.سیستم تبلور زمرد هگزاگونال و سختی آن بین ۸-۷٫۵ است. بنابراین از کوارتز سخت تر است. وزن مخصوص آن ۷۸/۲-۶۸/۲ بوده، کلیواژ ندارد و به طور معمول پدیده فلورسانس نشان نمی‌دهد. درخشش با روح و شعف انگیز زمرد، آن را گوهری بی بدل ساخته است. با این حال انواع مرغوب این گوهر به شدت کمیاب هستند.
اغلب دارای ناپاکیها و ادخالهایی هستند که نشانه اوضاع آشفته خاستگاه آنهاست. این ادخالها در صورتی که در حد معینی باشند به هیچ وجه از ارزش و بهای زمرد نمی‌کاهند، به طوری که زمردی با رنگ سبز زنده و حاوی ادخال، ارزشی به مراتب بیش از زمرد فاقد ادخال و ناپاکی اما با رنگ پریده دارد.
فاقد ادخال با کیفیت و رنگ خوب همانطور که گفته شد بسیار کمیاب هستند و ارزش آنها حتی از الماس بالاتر است. ادخالهایی که در زیر میکروسکوپ به صورت حفرات دندانه دار مشاهده می‌شوند.شاخص زمردهای کلمبیایی هستند که مشهورترین زمردها به این کشور تعلق دارند. کشور کلمبیا در آمریکای جنوبی، در صدر کشورهای تولیدکننده زمرد جان قرار دارد. حدود ۱۵۰ ذخیره زمزد در این کشور شناخته شده که مهمترین و مشهورترین این ذخایر، معادن موزوMuzo و شیوور Chivor هستند که در زمانهای گذشته توسط تمدن اینکاها، معدنکاری و استخراج می شده‌اند.در حالی که سختی بالای زمرد (۸-۷٫۵) تا حدود زیادی مانع خراش دیدن این گوهر با ارزش می‌شود. قابلیت شکنندگی آن بخاطر شکافهای موجود، تراش دیدن، سوارکردن و پاک کردن آن را نسبتاً مشکل کرده است.
امروزه مهم ترین معدن زمرد جهان در كشور كلمبیا قرار دارد كه پیش از قرن شانزدهم به وسیله بومیان اینكا استخراج می شده است. یكی از معادنی كه زمرد مرغوب با كیفیت عالی از آن استخراج می شود معدن موزو Muzo است كه زمرد شفاف با رنگ سبز سیر دارد.
راه های تشخیص زمرد اصل از بدل:
امروزه بهترین زمرد با كیفیت خوب كه در ساخت جواهرات از آن استفاده می شود زمرد كلمبیاست كه طرفدار و خواهان بسیاری دارد. همین ویژگی باعث شده كه زمردهای مصنوعی با كیفیت مشابه تولید شوند و به جای زمرد اصل به فروش برسند.
چند نوع زمرد معروف ساختگی:
- زمرد مصنوعی کمپانی چتم
الف) زمرد چتم Chatam که به وسیله كارخانه ای با همین نام با روش حرارتی و نیز همجوشی زمرد ساخته می‌شود.
ب) زمرد ژیلسون Gilson كه به روش حرارتی و آزمایشگاهی تولید می‌شود.
ج) زمرد لش‌لایتنر Lechleitner که در این روش یک لایه نازک از زمرد روی یك بریل زینتر و همجوش می شود.
بهترین كلكسیون زمرد دنیا از نظر تعداد، رنگ، اندازه و تراش در بانك مركزی كشور كلمبیا قرار دارد.به علاوه ،یكی از بزرگ ترین مجموعه های زمرد تراش داده شدهِ دنیا در بانك مركزی ایران نگهداری می شود كه جزو جواهرات ملی كشور ماست. بزرگترین سنگ قیمتی جهان یک زمرد سبز بزرگ است به نام هدیه خدا که حدود 57500 قیرات معادل11 کیلوگرم وزن دارد و مالک آن مردی کانادایی به اسم ریگان رینی میباشد. این زمرد شبیه یک هندوانه بزرگ است و بیش از یک میلیون دلار روی آن قیمت گذاشته شده است.
چهار روش تشخیص زمرد اصل از بدل:
1) بیشتر زمردها دارای ادخال و ترک های ریز درونی هستند که گاها به وسیله ی چشم قابل مشاهده نیستند.
این ترک ها به خودی خود باعث کاهش قیمت زمرد نمی شود و حتی نشانه زمرد اصل است.
بسیاری از سنگ ها یا موارد مشابه ای که به جای زمرد اصل ارائه می شوند فاقد این ادخال ها هستند.
اگر زمردی در دست دارید که ترک های طبیعی در آن مشاهده نمی کنید، در اصل بودن آن شک کنید.
) شفافیت زمرد اصل و طبیعی با جلا دادن و تمیز کردن با روغن افزایش می یابد.
شفافیت زمرد تقلبی یا مصنوعی با چنین عملی تغییر نمی کند.
3)آزمون دیگر برای تشخیص زمرد اصل، آزمون مه است.
در این روش باید به زمرد “ها” کنید.
اگر اثر ناشی از “ها” کردن روی زمرد سریعا از بین رفت، زمرد اصل است.
این مساله به دلیل انتقال گرمایی بالای زمرد است.
اثر بخار از روی زمرد تقلبی دیرتر از بین می رود و ممکن است چند ثانیه طول بکشد.
4)همان طور که گفتیم زمرد اصل زیر نور خورشید یا …تغییر رنگ می دهد.
اگر زمردی باعث ایجاد شکست نور و تجزیه آن به رنگ های مختلف مانند رنگین کمان شد، یقینا تقلبی است.
روش های دیگری نیز برای تشخیص زمرد اصل از بدل است که نیاز به تخصص دارد و تخصصی هستند.
زمرد سبز در روه بریل ها قرار می گیرد و فرمول آن Be3Al2(SiO3)6 می باشد و دارای سایه های سبز تا بی رنگ است. شکل بلور آن توده ای تا بلورین و سیستم بلورین آن هگزاگونال می باشد. این سنگ قیمتی شکستگی های صدفی دارد و دارای سختی ۷.۵-۸ در سختی موس می باشد. جلای آن شیشه ای و رنگ خاکه آن سفید است. از لحاظ شفاف بودن مات، و وزن مخصوص آن به طور متوسط ۲.۷۶ است. رنگ سبز آن با مقادیر کروم و گاهی وانادیوم می باشد.
زمردها مانند دیگر سنگ های قیمتی رنگی، بر ۴ پارامتر درجه بندی می شوند: رنگ، برش، شفافیت و وزن قیراط .
قبل از قرن بیستم، مورد آب بسیار در رنگ و شفافیت اهمیت داشته است. یک زمرد خوب باید نه تنها رنگ سبز خالصی داشته باشد، بلکه درجه بالای شفافیت هم دارای اهمیت است. در سال ۱۹۶۰، صنعت جواهرات آمریکا تعریف زمرد را دچار تغییر کرد که بریل دارای وانادیوم سبز است.
زمردها در گستره ای از سایه رنگ ها از زرد-سبز تا آبی-سبز است. زرد و آبی ته رنگ های ثانویه یافت شده در زمردها هستند. زمردها دارای طیف رنگی متوسط تا تیره در سنگ های قیمتی هستند. بهترین زمردها تقریبا دارای طیف رنگی ۷۵ درصد هستند. زمانیکه این طیف رنگی به صفر درصد می رسد به معنای بی رنگی و هنگامیکه ۱۰۰ درصد باشد، رنگ آن تیره و سیاه خواهد بود.
یک سنگ خوب زمرد باید اشباع شده و ته رنگ آن روشن باشد. رنگ خاکستری یک اشباع شدگی عادی یا پنهان کننده در زمرد ها است. ته رنگ سبز متمایل به خاکستری یک ته رنگ سبز کم رنگ است. زمردها تداخل های مختلفی دارند و دارای شکستگی هایی در سطح خود هستند. بر خلاف الماس، در لوپ استاندارد در بزرگنمایی ۱۰ برابر، شفافیت زیادی دارند. زمردها با چشم درجه بندی می شوند. بنابراین اگر یک زمرد تداخل قابل دیدی با چشم نداشته باشد، زمرد بی عیبی است.