تاریخچه:
نام آمیتیست برگرفته از واژه یونانی amethystos که در ریشه به معنای “ضد مستی” می باشد. در واقع تصور می شد که چنانچه فردی آن را چه به عنوان گردنبند یا دستبند حمل کند دچار مستی نمی شود! شاید این اعتقاد بخاطر رنگ شرابی این سنگ باشد. حتی در زمان روم و یونان باستان، اشراف زادگان و سیاستمدارن بدلیل خواص سنگ آمیتیست در این مورد یک قطعه از آن را درون لیوان شراب خود می گذاشتند. برخی نیز رنگ جام خود را بدین منظور از جنس این کانی ساخته و یا به این نشانه لیوان را به رنگ بنفش در می آوردند. این سنگ دارای تاریخی طولانی با آداب و رسوم ادیان و فرهنگ های مختلف دارد. در کتاب باستانی “مردگان مصر” از خواص آمیتیست آموزش هایی برای نحوه برش آن به شکل قلب و قرار دادن آن در بدن مرده نوشته شده است؛ بر طبق اعتقاد این روش باعث می شود فرد برای گذار به عالم دیگر در آرامش مسیر خود را طی کند!
مشخصات گوهرشناسی سنگ آمیتیست چیست؟
آمیتیست سنگی شفاف با سختی 7 در مقیاس موس و جزو پرطرفدارترین نوع در خانواده کوارتز می باشد. رنگ این گوهر به علت ترکیبات ناخالصی آهن دار است. این گوهر معمولا به صورت کریستال شش وجهی یافت می شود و در سنگهای آذرین و دگرگونی، به ویژه گرانیت و گنیس (سنگ جرقه) رشد می کند.
| جدول خصوصیات آمیتیست | |
|---|---|
| ترکیب شیمیایی | SiO2 – سیلیکات |
| رنگ | ارغوانی تا بنفش |
| رنگ خاکه | بدون رنگ |
| شفافیت | شفاف تا مات |
| کلیواژ | ندارد – به صورت صدفی میشکند |
| جلا | شیشه ای |
| ضریب شکست نور | 1.553 – 1.544 |
| سختی موس | 7 |
| وزن مخصوص | 2.7 – 2.6 |
| سیستم کریستالی | هگزاگونال |
| فلورسانس | ندارد |
گونه ای از این سنگ به نام آمیتیست کوارتز وجود دارد که نوع فشرده ای از از کریستال های کوچک بنفش که همراه با آن استخراج می شود ولی فاقد بلورهای درشت است. این گونه به صورت لایه لایه و متناوب از آمیتیست و کوارتز شیری رنگ و اغلب بصورت ژئود تشکیل شده است و اغلب در کارهای هنری یا مهره های تسبیح کاربرد دارد. نمونه های پولیش شده با خطوط سفید و کوارتز V شکلی نیز وجود دارد که نسبتا کوچک و بدون شکل کریستالی اند که با نام “chevron” مشهور هستند.
آمتیست به چه رنگهایی در طبیعت یافت میشود؟
سنگ آمیتیست در سایه رنگهای ارغوانی روشن تا بنفش پر رنگ دیده می شود. رنگ بنفش آمیتیست ناشی از ملحق شدن مقدار ناچیزی عنصر آهن در هنگام رشد بلور کوارتز میباشد. سپس اشعه های گاما که با مواد درون سنگ میزبان به بلور ساطع میشوند موجب شده که آهن در معرض تشعشع به رنگ ارغوانی یا بنفش درآید. این سنگ دارای پدیده دورنگی ضعیفی است و معمولا بصورت بنفش و قرمز مایل به ارغوانی خود را نشان می دهد. رنگ های بنفش سیر تا ارغوانی آن معمولا در بازار جهانی دارای قیمت بالاتری هستند.
جالب است بدانید که در بازار امتیست به رنگ سبز نیز فروخته میشود که معمولا با حرارت دهی امتیست در بالای 500 درجه سانتیگراد بدست می آید و در حقیقت اسم اصلی آنها پرازیولیت (prasiolite) و نوعی کوارتز است. این رنگ میتواند در دمای 150 سانتیگراد از بین برود. برخی از کوارتز های سبز در طبیعت یافت شده ولی اغلب آمیتیست های سبز رنگ در بازار جواهرات به وسیله عملیات حرارتی بدست می آیند که بیشتر آنها نیز از برزیل هستند. وقتی کریستال امتیست حرارت (حدود 470 تا 750 درجه سانتیگراد) ببیند اغلب به رنگ زرد، قهوه ای و نارنجی تبدیل می شود. اما وقتی حاوی مقداری زیادی عنصر آهن (Fe2+) باشد به رنگ سبز در می آید.
آیا آمتیست بهسازی میشود؟
در طبیعت ، آمیتیست رنگ خود را زمانی به رنگ بنفش در می آورد که مقادیر کمی از آهن درون گوهر تحت تابش تشعشعات طبیعی قرار گیرد. با این حال، بیشتر آمتیست به رنگ ارغوانی کم رنگ است و برای دستیابی به رنگ ارغوانی غنی این گوهر باید تحت بهسازی حرارتی قرار گیرد. حرارت دهی آمیتیست می تواند نتایج چشمگیری ایجاد کند. حرارت دادن آمتیست تا دمای 420 درجه سانتیگراد می تواند رنگ ارغوانی غنی و اشباع را ایجاد کند. حرارت دهی بین 420 تا 440 درجه سانتیگراد اغلب پرازیولیت ایجاد می کند که به رنگ سبز متمایل به زرد تا سبز است. حرارت دادن آمتیست بالای 440 درجه سانتیگراد تا حدود 560 درجه سانتیگراد باعث تولید سیترین، نوع زرد کوارتز می شود. در واقع، بیشتر سیترین موجود در بازار امروز از آمیتیست گرم شده سرچشمه می گیرد.
اکنون می پردازیم به بررسی آمتیست های مصنوعی:
متاسفانه در بازار جهانی و بخصوص در ایران نمونه های آمیتیست مصنوعی و سننتیک و همچنین شبهه آمیتیست فراوان یافت میشود. آمیتیست های مصنوعی که با همان ترکیب شیمیایی آمیتیست اصل تولید میشوند درواقع اولین بار حدود 50 سال پیش یعنی 1970 ساخته شدند و از آن پس جواهرفروشان هنگام خرید آمیتیست بسیار دقت بخرج میدهند. همانطور که در تصویر بالا مشاهده می نمایید آمیتیست های سنتتیک با روش هیدروترمال در آزمایشگاه تولید میشوند. البته نوع های شبیه آمیتیست یعنی جنس ساخته شده از سرامیک – شیشه روسی نیز وجود دارد که به نانوسیتال ها معروف هستند. این مواد که ترکیبی از سیلیکا و اکسید آلومینیوم است بسیار ارزان تر از نوع سنتتیک و آزمایشگاهی بوده و به ویژه در بازار ایران به وفور دیده میشوند.
این مواد در روسیه تولید میشود و به راحتی با ابزار قطبش نما پلاریسکوپ شناسایی میشوند. کافی است سنگ را تحت فیلترهای قطبیده قرار داده و سنگ را چرخش دهید. آمیتیست طبیعی چشمک میزند ولی مواد نانوسیتال زیر پلاریسکوپ به صورت سیاه باقی میماند. بدیهی است گوهرشناسان با استفاده از کالر زونینگ و بررسی دقیق میانباره های آن زیر میکروسکپ میتوانند آمیتیست طبیعی را از سنتتیک تشخیص دهند.
نمونه های آمیتیست اعلی و باکیفیت دارای اینکلوژن های کمتری بوده و بنابراین تشخیص آنها با نمونه سنتتیک گاهی سخت یا غیر ممکن میشود. تا همین اواخر بیشتر مواد آمیتیست مصنوعی ساخته شده دارای ویژگی معروف Brazil law twinning که در نمونه های طبیعی موجود بود، نبودند، ولی امروزه دانه رشد یافته در آزمایشگاه را طبیعی و با همین ویژگی قرار میدهند که قابل تشخیص نباشد. بنابراین حتما هنگام خرید آمیتیست همراه شناسنامه معتبر بخرید!
انواع معادن و ذخایر سنگ آمتیست:
به دلیل فراوانی کوارتز در طبیعت این سنگ تقریبا در همه جای کره زمین از جمله سنگهای آذرین، دگرگونی و رسوبی یافت می شود. این گوهر همانند گارنت در گروه سنگهای نیمه قیمتی قرار دارد. به دلیل رنگ خاص و بنفش خود شاید اگر ذخایر آن کمیاب می بود جزو گرانبهاترین سنگها بشمار می رفت. اروگوئه و برزیل از جمله کشورهایی است که به داشتن ذخایر آمیتیست باکیفیت معروف هستند که بیشتر در جریان های بازالتی میتوانند یافت میشوند. حفرات بزرگ میتوانند گاهی حوای صدها کیلو یا چندین تن کریستال آمیتیست باشند. کریستال های آمیتیست اغلب در غرب هند، جنوب برزیل، اروگوئه، ماداگاسکار، ایالات متحده (بخصوص در آریزونا)، روسیه، استرالیا، آفریقای جنوبی، جنوب غربی سریلانکا، آمریکای جنوبی و آفریقا یافت می شوند. در آمریکا قطعه های بزرگ کریستالی از آن وجود دارد. در ویدئوی زیر فردی را می بینید که کریستال سنگ آمیتیست زیبایی را یافته است.
در کوه های اورال روسیه و معادن آریزونای ایالات متحده نوع ارغوانی قرمز یافت می شود که نگین هایی از جنس آمیتیست در تاج سلطنتی اسپانیا نیز از همین معدن آریزونا بوده اند. بهترین نوع این کانی از سریلانکا (محدود) بدست می آید. بطور کلی در ایران کریستال آمیتیست بزرگ و با رنگ عمیق یافت نمی شود و اکثرا بصورت ژئود و ریز بلور هستند. در چشمه های اطراف بوشهر نوعی از آمیتیست بدست آمده است که به مرور زمان رنگ خود را از دست می دهد و به صورت نارنجی کمرنگ در می آید. همچنین در مناطق شاهرود و فردوس نمونه های باکیفیتی یافت شده است.
نحوه نگهداری سنگ آمیتیست:
اگر بلورهای آمیتیست را در مقابل نور خورشید قرار دهید مقداری از رنگ خود را از دست می دهند. بدین منظور می تواند با استفاده از اشعه x رنگ اولیه آنها را باز گرداند. برخی نیز معتقدند می توان با قرار دادن در بسته فویل فلزی، رنگ آنها را بهبود بخشید، زیرا رنگ بنفش آن از ناخالصی آهن منشا می گیرد. بهترین راه برای تمیز کردن و خالص سازی انرژی کریستال استفاده از کانی سیلیس شفاف است. گفته می شود که موسیقی نیز همین تاثیر را روی کریستال ها دارد. همچنین قرار گرفتن سنگ آمیتیست در کنار سنگهایی مانند کوارتز و عقیق باعث افزایش انرژی آن می شود. چنانچه به مرور زمان از درخشندگی سنگ شما کاسته شد با پولیش دادن دوباره می توانید آنرا بهبود بخشید.
بزرگترین آمیتیست کشف شده در جهان:
“ملکه اروگوئه” یا “The Empress of Uruguay” بزرگترین ژئود آمیتیست در جهان است که در سال 2007 یافت شده است. ارتفاع این ژئود 3.27 متر و 2.5 تُن می باشد! حدود سه ماه زمان فقط صرف خارج شدن این ژئود از سنگ بازالت(نوعی سنگ آتشفشانی مادر) شد.
معروف ترین سنگهای آمیتیست دنیا
یک گردنبند باستانی مشهور که در 2000 سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد. کنده کاری نوشته عربی روی مرکز آن به قرن هشتم پیش از میلاد است.
سنگ دیگری به نام “The Delhi Purple Sapphire” که درواقع برخلاف نامش که به معنی “یاقوت ارغوانی دهلی” است درواقع یک سنگ آمیتیست نفرین شده با خلوص بالا و رنگ ارغوانی عمیق می باشد و دارای نشانه های نجومی در دو طرف خود است. این گردنبند هم اکنون در موزه طبیعی لندن نگهداری میشود.
Napoleonic Amethyst Parure Tiara تاج زینتی ناپلئونی که یک قطعه نادر تاریخی می باشد. با ۱۵ قطعه آمیتیست با تراش اُوال که با الماس درخشان تزیین شده است، کار خارق العاده هنری کی باشد. این گردنبند در اصل متعلق به پادشاه فرانسه ژوزفین ( ۱۷۶۳ – ۱۸۱۴ ) است. امروزه متعلق به بنیاد Bernadotte Jewel است و به تازگی ملکه Silvia سوئد و ملکه پرنس ویکتوریا نیز در بین افرادی هستند که آن را به گردن آویخته اند.
خواص سنگ آمیتیست:
آمیتیست سنگی محافظ و پاکسازی روانی است. از خواص سنگ آمیتیست این است که افرادی که قصد ترک کردن عادت های بد و غلط مانند الکل یا مواد مخدر را دارند بسیار مفید است. همچنین اگر شخصی بیمار باشد قرار دادن قطعه ای از این گوهر در کنار خود می تواند محیط روانی بدن فرد و سطوح انرژی را در سطحی از تعادل و بهزیستی نگه دارد. درواقع خواص سنگ آمیتیست باعث می شود ساختار عصبی مغز به تعادل برسد. کسانی که قصد دارند به دریافت درک شهودی و شناختی بالایی برسند نباید از این گوهر غافل شوند. چنانچه شما در خواب کابوس می بینید با قرار دادن این سنگ در کنار تخت خود می توانید آنها را از بین ببرید.
با توجه به رنگ ارغوانی آن این رنگی است که برای چاکرای هفتم یعنی تاج تاثیر مستقیم دارد. همچنین سنگ آمیتیست چشم سوم یا همان چاکرای ششم را نیز تقویت می کند. همانطور که در سنگ درمانی با رنگ ارغوانی و بنفش ذکر کردیم این رنگها اصولا ارتعاشات تصوری در ذهن ما ایجاد می کنند. این سنگ گوهری مفید برای مراقبه و مدیتیشن درمانی است و افکار ما را در رسیدن به سطوح بالای هوشیاری و تصورات در ضمیر ناخود آگاه هدایت می کند. همچنین این سنگ سطح انرژی فرد را از تاثیرات وابستگی های منفی پاک کرده و آنها را از محیط خنثی می نماید.
آمیتیست سنگ ماه تولد چه کسانی است؟
این گوهر سنگ ماه تولد بهمن است و از معدود سنگهایی است که به طور خاص برای مردان باعث می شود تا به جذب زنان به آنها کمک کند. در برخی فرهنگ ها این گوهر را سنگ روز چهارشنبه می دانند.