چين مركز سنتي و كنوني هنر برش يشم به شمار مي‌آيد
سنگ یشم چیست ؟
یشم یکی از گرانبهاترین سنگ هایی است که در جواهرات مورد استفاده قرار می گیرد.یشم در واقع نامی است که برای دو نوع سنگ به کار می رود که این دو نوع سنگ از کانی های سیلیکات تشکیل می شوند.سنگ یشم در بیش از 250 سال گذشته در برمه کشف شد؛ این سنگ در واقع یک سنگ خاکستری مایل به سبز رنگ است.
سنگ یشم دارای تنوع و رنگ های متفاوتی است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
زیبایی بی نظیر یشم به دلیل ظاهر نیمه شفاف و درخشندگی منحصربفرد که در اعماق این سنگ است که همانند گنجی در درون آن نهان است.قرار دادن سنگ یشم حکاکی شده در مقابل یک منبع نور، موجب ایجاد درخشش و تلألؤ بی نظیر و چشم نوازی در این سنگ می گردد.
انواع سنگ یشم
یکی از انواع سنگ یشم، که به عنوان یشم شاهنشاهی معرفی می شود در مناطق میانمار (برمه) یافت می شود و با ارزش ترین فرم شناخته شده سنگ یشم به شمار می رود که البته این سنگ به رنگ سبز زمردی است.سنگ یشم به رنگ های لکه لکه سبز و سفید و رنگ های نادری از زرد، صورتی، بنفش و سیاه و سفید ظاهر می شود که در محدوده نور سبز به رنگ های مایل به خاکستری و همچنین سفید دیده می شود
ويژگي‌هاي درماني و شفابخشي كه به يشم نسبت مي‌دهند ريشه در نام آن دارد: نام اسپانيايي آن “پيدرا د ايجادا Piedra de ijadaa” به معناي “سنگ شير” مي‌باشد. مردمان آمريكاي جنوبي بر اين باورند كه يشم توانايي درمان بيماري‌هاي كليوي را دارد. مردمان “مايا Maya”، “تول‌تك Toltec”، “آزتك Aztec” و “اومك Omec” معتقدند كه اين سنگ مقدس در ارتباط با الهه‌ي آتش مي‌باشد. اين مردمان مانند چيني‌ها، يشم را با مرگ در ارتباط مي‌دانند.
قطعات كوچك اين سنگ بين لب‌ها و داخل حفره‌هاي گوش يا بيني جسد گذاشته مي‌شوند تا شيطان را شكست دهد، حتي برخي از پادشاهان و ملكه‌ها به طوركامل لباسي از يشم مي‌پوشيدند. نمايشگاه گنجينه‌هاي ليائو(1125-907)، سلسله‌ي چادرنشينان فراموش شده‌ي چين، در موزه‌ي “هنر آسياي شرقي” شهر “كلن Cologne” آلمان كه از تاريخ 27 ژانويه تا 22 آوريل 2007 برگزار شد، نشانگر كشفيات خيره‌كننده‌اي از گنجينه‌هاي مقبره‌ها بود. حتي امروزه، “ما اريس‌ها Maoris”، مردمان بومي نيوزلند، اهميت بسياري براي يشم و مهارت عمل‌آوري آن به نام “هوكيتيكا Hokitika” قائل هستند.
كاني يشم
نيمه‌ي اول قرن نوزدهم دانشمندي فرانسوي كشف كرد كه واژه‌ي عمومي “يشم”، “يو” در زبان چيني، در حقيقت به دو كاني متفاوت اشاره دارد: “نفريت Nephrite” و “جديت Jadeit”. در چين به هر دوي اين كاني‌ها “زن‌يو Zhen yu” به معناي “يشم اصل” گفته مي‌شود. در حقيقت، تشخيص اين دو كاني از يكديگر حتي براي كارشناسان نيز دشوار است.
اين دو سنگ درجه سختي، شكل ظاهري و ويژگي‌هاي عمل‌آوري متفاوتي دارند؛ آن‌ها داراي بافتي در هم پيچيده، سخت و متراكم هستند. علت آن‌كه اين دو كاني داراي خاصيت شكل‌پذيري بالايي هستند آن است كه داراي بافت در هم پيچيده مي‌باشند. نفريت در اصل داراي طيف رنگي سبز ملايم تا سبز مايل به طوسي است اما برخي مواقع در رنگ‌هاي سفيد، زرد يا داراي ته رنگ قرمز ديده مي‌شود. شكي نيست كه رنگ غالب در “جديت” به دليل وجود عنصر كروم، سبز زمردگون است.
محصول يشم
چين، روسيه، گواتمالا و نيوزلند صاحب غني‌ترين ذخاير نفريت با كيفيت هستند. گران‌بهاترين جديت‌ها در “ميانمار Myanmarr” استخراج و سپس به صورت سالانه “در مركز بزرگ بازرگاني سنگ‌هاي قيمتي، يشم و مرواريد” واقع در “رانگون Rangoon” مبادله مي‌شوند. هنگ‌كنگ يكي ديگر از مراكز مبادله “سنگ آسماني” به شمار مي‌آيد. در اينجا همچنين تكه‌هاي بزرگ سنگ‌هاي قيمتي، جواهرات تراش يافته، محصولات بي‌كيفيت، پيكره‌هاي كوچك عتيقه، بدليجات پر زرق و برق و اشياي تقلبي خريد و فروش مي‌شود كه بهاي آن‌ها از يك دلار تا مبالغ شش رقمي متفاوت است.
خريد سنگ‌هاي تراش نيافته و تكه‌هاي عمل‌آوري نشده كار بسيار پرخطري است. تخته سنگ‌ها به صورت عمده به فروش مي‌رسند كه تنها قسمت كوچكي از آن تراش يافته و خريداران مي‌توانند از آن دريچه‌ي كوچك كيفيت مخفي سنگ را مورد بررسي قرار دهند. از آنجايي‌كه قضاوت در خصوص كيفيت پيش از آغاز عمل‌آوري و برش امكان‌پذير نيست، بسياري از واسطه‌ها سنگ‌هاي تقلبي را به فروش مي‌رسانند
يشم به عنوان اثري هنري
چين مركز سنتي و كنوني هنر برش يشم به شمار مي‌آيد. “عمل‌آوري يشم” به اشتباه “حكاكي يشم” ناميده مي‌شود اين در حالي است كه سنگ خام برش داده مي‌شود، حكاكي نمي‌شود. يشم را در “كانتون Canton”، “پكينگ Peking” يا هنگ‌كنگ برش مي‌دهند و به شكل پيكره‌هاي كوچك در مي‌آوردند و از صفحات كوچك براي ساخت آويز گردن و دستبند، گوي يا زنجير استفاده مي‌كنند. تلالو موم مانند نفريت و درخشش شيشه مانند جديت نشانگر تفاوت جزيي اما حائز اهميت ميان اين دو نوع سنگ متفاوت است. اروپا كمتر با هنر برش يشم آشنايي دارد.
يكي از معدود پيشكسوتان كه اميد دارد با اين چالش‌ها مقابله كند، جواهرساز، تاجر سنگ‌هاي قيمتي و تراش‌دهنده‌ي جواهرات سويسي، به نام “رولند اوهل Rolan Uhi” مي‌باشد. او معتقد است: “عمل‌آوري يشم به مراتب دشوارتز از برش آن است و صيقل دادن سطح نيز كار مشكلي مي‌باشد.” پس از عمل‌آوري سطحي ناهموار و داراي فرورفتگي پديد مي‌آيد. براي داشتن سطحي صاف با درخشش چشمگير بايد آن را با مهارت بسيار صيقل داد كه مستلزم كسب سال‌ها تجربه است. بيش از 30 سال است كه رولند اوهل بر روي سنگ يشم كار مي‌كند و مي‌گويد: “طي چند سال اخير به گونه‌اي باورنكردني بر محبوبيت اين سنگ افزوده شده است. تعداد زيادي از ستارگان از يشم در جواهرات خود استفاده مي‌كنند كه موج آن به اروپا نيز سرايت كرده است.
” درجه‌ي خلوص، شفافيت و رنگ يشم بنفش، ارزش و بهاي آن را تعيين مي‌كند. طيف رنگي يشم از رنگ‌هاي تيره و روشن با اختلاف جزيي تشكيل شده است. به طور مثال كارشناسان قادر به تشخيص هفت كيفيت متفاوت (رنگ متفاوت) براي يشم سبز هستند. اين در حالي است كه يشم در رنگ‌هاي قرمز، قهوه‌اي و مشكي نيز يافت مي‌شود. وجود لكه‌ها يا رگه‌هاي كوچك بر روي سطح، بر زيبايي آن مي‌افزايد. معروف‌ترين و گران‌بهاترين نوع اين سنگ “يشم امپريال” مي‌باشد كه با شفافيت و رنگ براق زمردگون آن شناسايي مي‌شود.
[html_block id=”28290″]