سنگ عقیق چیست

از خواص سنگ عقیق که در گذشته بیشتر در سحر و جادو استفاده می شد، تا انواع سنگ عقیق گوناگون آن تا جایی که رکورد دار طرح ها و رنگهای مختلف می بود همه و همه باعث می شود که آن گوهری خاص و ویژه باشد.

تاریخچه سنگ عقیق

قرن ها سنگ عقیق به عنوان گوهری گرانبها و سنگی برای استفاده در جواهرات یا مجسمه های هنری کوچک بود. خواص سنگ عقیق نیز از نظر طلسم و جادوگری نیز از مواردی بود که توجه بشر از جمله ایرانیان باستان را به خود جلب می کرد. نام آن برگرفته از رودخانه آگات(Achates) در شبه جزیره سیسیل ایتالیا مشتق شده است. احتمالا از بستر این رودخانه در دوران قدیم قلوه سنگ های عقیق بدست می آمده است. فیلسوف یونانی به نام تئوفراستوس‌ (Theophrastus) این گوهر را هنگامی که در قرن چهارم آن را در رودخانه کشف کرد، و آن را عقیق (Agate) نامگذاری نمود. کاسه ها و ظروف ساخته شده از جنس انواع سنگ عقیق در طول امپراتوری بیزانس (روم شرقی – قسطنطنیه) بسیار محبوب بودند، جمع آوری این کاسه ها در بین خانواده های اشرافی اروپا در دوره رنسانس متداول شده بود و که امروزه در بسیاری از موزه ها نظیر لوور فرانسه به نمایش گذاشته شده اند. تنها در یک مجموعه بیش از سه هزار کاسه از جنس این گوهر که توسط مهرداد ( شاهزاده ای ایرانی با اجداد یونانی) در پونتوس اندوخته شده است؛ به عنوان نمونه ای از این است که چگونه در گذشته این جواهر نیمه قیمتی مورد توجه قرار می گرفت.

اولین اشاره به جلا و تراش سنگ عقیق در سال 1548 میلادی در متون تاریخی دیده می شود با این حال به طور رسمی تراش نگین های جواهری این سنگ از ابتدای قرن شانزدهم در شهری از آلمان آغاز شد. امروزه ایدار-اوبراشتاین Idar-Oberstein آلمان از بهترین مراکز کنده کاری این گوهر در جهان شناخته شده است، روزانه طیف عظیمی از سایر سنگهای قیمتی از سراسر جهان نیز جهت تراش کاری و حکاکی وارد ایدار می شود. ارزش سنگ عقیق در عهد قدیم بسیار بالا بود، ولی در حال حاضر ارزش آن نسبتا کم است، به جز نوع آبی هلی یا نوع سبز و نادر به نام کریزوپراز دارای ارزش بیشتری می باشند.

انواع سنگ عقیق

عقیق شجر

نوع شجر نیز همانند خزه ای درواقع از لحاظ علمی عقیق محسوب نمی شود بلکه نوعی کالسدونی بی رنگ یا سفید خاکستری است که به دلیل حضور اکسید آهن یا منگنز، الگوی حاصل شبیه شاخه های قوه ای تیره یا سیاه درختان باشد. نام آن درواقع از واژه Dendrite در زبان یونانی به معنی “شبیه درخت” می باشد. چنانچه شاخه های درخت نارنجی رنگ باشد به آن شجر پاییزی نیز می گویند.

این اشکال که بی شباهت به فرم بلورهای یخ تشکیل شده بر روی شیشه های پنجره هنگام زمستان نمی باشد، منشا آلب نداشته و از نفوذ مایعا حامل اکسیدهای آهن و منگنز، که از تخریب شیمیایی کانی های تیره رنگ و سنگهای اطراف حاصل می شود، در شکاف های نازک موجود در توده های فشرده عقیق بوجود می آید. در گذشته، این سنگ از طریق بندر عربی موشا به اروپا حمل می شد و بهمین دلیل آن را سنگ موشا (Mocha Stone) نیز می خوانند.

سنگ عقیق خزه ای

درواقع این سنگ از نظر علمی عقیق بحساب نمی آید زیرا نوعی از کالسدونی نیمه شفاف و بی رنگ است. حضور ناخالصی هایی به رنگ سیاه، قرمز یا بلور سبز در آن اشکال گیاهان را تداعی نمایند. این کانی شکاف های موجود در سنگ میزبان را پر کرده یا بطور قلوه سنگ یافت می شود. بهترین نوع سنگ عقیق خزه ای در هندوستان استخراج می شود و در کشورهای چین و آمریکا نیز موجود است.

از این سنگ برای ساخت بشقاب، نگین انگشتری، گردنبند و دیگر زیور آلات استفده می کنند و تراش نگین آن کابوشن بوده و اکثرا بصورت ورقه های نازک برش داده و صیقل می دهند تا اشکال خزه ای مانند آن بخوبی نمایان شود. همچنین نوع خزه ای بصورت مصنوعی از طریق قرار دادن ورقه های نازک و نیمه شفاف کالسدونی خاکستری رنگ روی همدیگر و اضافه کردن اکسید آهن و منگنز برای ایجاد حالت خزه مانند بعد از تبلور ساخته می شود.

عقیق رنگین کمانی کمیاب

این نوع عقیق رنگین کمانی کمیاب و نسبتا با ارزش رو احتمالا خیلی کم به چشمتون خورده. iris agate در حالت عادی به رنگ شیری دیده میشه اما در نور پدیده ی نوری رنگین کمانی خاصی را نشان می ده. این نوع عقیق در معادنی از جمله مناطق مونتانا و برزیل دیده شده ولی تا به حال گزارشی مبنی بر کشف این نوع خاص در ایران وجود نداشته. در زبان یونانی iris به معنی رنگین کمان است و بدان معناست که همانطور طیف رنگی رنگین کمان از تجزیه نور سفید ایجاد می شود در بعضی سنگها به دلیل شکستگی و یا وجود بعضی ادخال ها و زوایای بلورشناسی و تراش احتمال تجزیه نور و ایجاد این پدیده وجود.

منابع سنگ عقیق در جهان

بطور کلی منابع این گوهر روی کره زمین فراوان است. ولی یکی از کشورهایی که بالاترین مقدار منابع این گوهر در رنگ ها و طراح های مختلف در آن وجود دارد ایران است، تا جایی هم در سواحل دریای خزر و هم سواحل خلیج فارس و یا بر بستر اکثر رودخانه های ایران سنگ عقیق یافت می شود. شهرستان نمین در اردبیل از جمله بزرگترین معادن این کانی در جهان هست. این گوهر در اوروگوئه، برزیل، ایتالیا، هند، چین، مکزیک، ماداگاسکار، مصر، اسکاتلند، آمریکا، کانادا و آلمان وجود داشته و تولید می شود. در آمریکا ایالت اورگن (Oregon) نوعی از این گوهر وجود دارد که به بذر طوفان مشهور است و سطوح خارجی شیار دار و گاهی شکل درونی ستاره ای دارد. گونه های برزیلی نیز برای حکاکی کردن عالی هستند.

خواص سنگ عقیق

این سنگها بسته به رنگ و یا نوع نوشته حکاکی روی آنها در انواع مختلف سحر و جادو کاربرد دارند. آنها دارای انرژی های دیرینه و باستانی هستند.

عقیق سنگی برای چشم زخم

در متون باستانی گفته شده که انواع سنگ عقیق به عنوان یک طلسم یا جادوی رفع طلسم به شدت ارزشمند بوده و قادر به فرونشاندن عطش و نیز محافظت از تب می باشد. در اواسط دهه 1800 میلادی در آلمان، بسیاری از طلسم های عقیق چشمی مذکور ساخته می شد و بین مردم محبوب بود. اعتقاد بر این بود این چشم از صاحبش در مقابل شر محافظت می کند. این امر البته در ایران نیز بسیار رواج دارد. البته از کریستال نمک نیزجهت چشم زخم استفاده می شود.