آشنایی با سنگ قیمتی الماس
در میان گوهرهای گوناگونی که تاکنون شناخته شدهاند، چهار سنگ خاصیت زیبایی و استحکام و کمیابی و مطلوب بودن را بیش از سنگهای دیگر دارا هستند، بدین سبب آنها در سلسلهی گوهرها، در طبقهی خاصی قرار گرفته، سنگهای نجیب و «احجار كريمه» نامیده میشوند. اینك پیش از آنکه به معرفی سنگهای دیگر بپردازیم، يكايك افراد این خاندان سلطنتی سنگها را که عبارت از: الماس و یاقوت و زمرد و یاقوت کبود (سافیر) باشند نسبتاً به طور مشروح مورد بحث قرار میدهیم:
الماس
الماس گوهری است که از حيث شفافی و درخشندگی، قرنهاست از مهمترین سنگهای گرانبها محسوب میگردد. بلورهای این گوهر همچون گرافیت، به شکل هشت وجهی متبلور میشود و فقط از کاربن خالص به وجود آمده است ولی برخلاف گرافیت که بسیار نرم و کاملاً کدر است، الماس سختترین مادهای است که انسان تاکنون شناخته است و نیز بسیار شفاف و درخشان میباشد.
سنگ الماس به علت همین خواص و محاسن دیگری که دارد، در نزد فیزیکدانان و شیمیدانان، موضوع بسیار جالبی برای مطالعه و تحقیق است.
از سال ۱۹۴۰ به این طرف جنبههای غیر زینتی الماس، به قدری افزایش یافته که اخیراً وزارت دفاع کشورهای متحد امریکا، الماس صنعتی را يك ماده استراتژیکی اعلام کرده است. الماس صنعتی با آنکه در سختی و استحکام نظير الماس زینتی است ولی رنگ آن از قهوهای تیره تا سیاه متغیر است و اغلب «مو» و «تف» و «یخ» و معایب دیگر دارد.
خواص فیزیکی الماس
مکعبهای الماس تقریباً سطحی خشن دارند و به ندرت شفاف و صاف به دست میآیند و رنگ بلورهای کاملتر آن، اغلب اندکی به زردی مایل است. بلورهای توأمان (دوقلو) الماس نظیر گرههایی که در چوبها یافت میشود، فراوان است و چون این دوقلوها را نمیتوان به آسانی قطع کرد و یا صیقل داد، از این رو الماستراشان آنها را «گره» مینامند، در الماسهای صنعتی گره ضعف و عيب بلور محسوب میشود.
وزن مخصوص الماس اعلاء، ۵۳/۳ است ولی در الماسهای ناخالص که رنگشان تیره است و به اصطلاح پوك میباشند و به زبان عامیانه الماس سیاه نامیده میشوند ۱۵/۳ است. از سال ۱۹۳۰ م. به این طرف دیگر الماس سیاه را در صنعت به کار نمیبرند.
سختی
در واقع خاصيت استحكام الماس است که این سنگ را تا این اندازه مهم و قابل توجه ساخته است. نگین الماس جلا و صیقل خود را سالها پس از استعمال، از دست نمیدهد و الماس صنعتی در سختی و استحکام و دوام، تاکنون بینظیر بوده است. علت سختی الماس از کاربن است، زیرا اتم کاربن، کوچکترین کاربنهاست و هر اتم کاربن چهاربند شیمیایی دارد، بنابراین در شكل ازومتريك هندسی الماس، این بستگی از همه عناصر بیشتر است و بعید به نظر میرسد که در طبیعت مادهای سختتر از آن کشف گردد.
چون قسمتهایی از سنگ الماس، سختتر از قسمتهای دیگر است، بنابرین فقط با قطع قسمتهای ضعیف است که میتوان الماس را تراش و صیقل داد، و گاهی از جایی که ذرات الماس نسبتاً کمتر به هم چسبیده است میتوان بلور آن را به دو قسمت تقسیم کرد. در صنعت هم فقط قسمتهای سخت الماس را به کار میبرند.
مشخصات دیگر
قطعات الماس به رنگهای گوناگون یافت میشود و درجات صافی و شفافی آن هم فرق میکند، زاویهی انعکاسش ۴۲/۲ است و نگین الماس چون نور را به حد کافی میتواند پخش کند، از این رو دارای درخشندگی و لمعان مخصوصی است، در ضمن چون حرارت را خوب میتواند جذب نماید، از این رو اغلب هنگام لمس، سرد به نظر میرسد، میزان انقباض و انبساطش نیز بسیار کم است و سختی خود را حتی در حرارتی که آن را سرخ کند، نگه میدارد و همین خواص است که این اندازه الماس را مهم ساخته است.
اگر الماس را از ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰درجهی سانتیگراد حرارت بدهند یکباره مبدل به گرافیت میگردد ولی اگر آن را ۱۰۰۰ درجهی سانتیگراد حرارت بدهند این تبدیل تا حدی ممکن است انجام بگیرد و اگر در اکسیژن بگذارند و ۹۰۰ درجه سانتیگراد حرارت بدهند، آهسته آهسته میسوزد و تبدیل به اکسید دو کاربن میشود.
همهی الماسها – جز چند نوعی از آن – عایقند و بعضی از آنها هنگامی این خاصیت را از دست میدهند که آنها را با رادیو اکتیویته بمباران بکنند، ولی به شرطی که جریان برق نیز به همان میزان رادیو اکتیویته باشد.
دانشمندان از همین موضوع استفاده کرده، اسبابی ساختهاند که بدان وسیله میتوان میزان رادیو اکتیویته را سنجیده، اندازه گرفت.
الماس بیرنگ، اگر در تشعشعات قوی رادیوم یا سیکلوترون Cyclotron قرار بگیرد، به رنگ سبز در میآید ولی اگر به اندازهای حرارت دهند که سرخ گردد، شفافی و بیرنگی خود را باز مییابد.
[html_block id=”28290″]