خواص کاربردهای کریزوبریل در جواهرسازی،تاریخچه مقدمه ان
کریزوبریل یک گروه نادر و عجیب و غریب از سنگ های قیمتی است که اولین بار در سال 1789 توسط زمین شناس معروف، آبراهام گاتلاب ورنر کشف شد.
گونه کریزوبریل شامل چندین نوع سنگ قیمتی است.
معمولا شفاف و نیمه شفاف است و رنگ آن تحت تاثیر وجود آهن است که معمولا در سایه های تقریبا زرد تا سبز روشن دیده می شود.
این فقط یک نمونه از سنگ کریزوبریل است و انواع دیگر آن نام های بسیار متفاوتی دارند که عبارتند از کریزوبریل چشم گربه ای (cymophane)،
انواع مختلفی از کاتویانت و الکساندریت که دارای نوعی رنگ نادر است و پس از سلطنت سزار روسی الکساندر دوم نامگذاری شده است.
در موارد بسیار نادر، کریزوبریل دارای خواص تغییر رنگ (که رنگ آن در شرایط مختلف تغییر می کند) ممکن است دارای اثر چشم گربه ای نیز باشد که در این شرایط به آن “الکساندریت چشم گربه ای” گفته می شود.
نام “کریزوبریل” در اصل از دو واژه یونانی، کریزو “chryso” و بریل “beryl” به معنای “طلایی” و “سبز” مشتق شده است.
در بسیاری از سالها، کریزوبریل اغلب به عنوان “کریزولیت” نامگذاری شده است که نام تاریخی آن به هر سنگ قیمتی با رنگ سبز طلایی تا زیتونی اشاره دارد.
امروزه، اصطلاح “کریزولیت” دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرد.
علی رغم این نام، کریزوبریل یک بریل نیست و فقط ظاهر و ترکیب مشابهی دارد.
کریزوبریل یک گروه معدنی مستقل و دارای طبقه بندی مخصوص به خود است. بریل، از نوع سیلیکات بریلیم آلومینیوم است، در حالی که کریزوبریل، اکسید آلومینیوم بریلیوم است.
کریزوبریل یک سنگ معدنی از عنصر بریلیوم (Be) است و در گرانیت و پگماتیت گرانیت تشکیل می شود.
چگونگی شناسایی کریزوبریل
اکثر سنگ های قیمتی دارای ساختار بلوری هستند که این امر می تواند به شناسایی آنها کمک کند.
کریزوبریل دارای سیستم بلوری ﺍﺭﺗﻮﺭﻭﻣﺒﻴﻚ است، که بلورهای تخته ای و بلند و باریک هستند.
بلورهای کریستالی دوقلو و سه قلو نیز بسیار رایج هستند.
رنگ کریزوبریل معمولا ناشی از آهن است اما خاصیت تغییر رنگ در آن نیز به واسطه عنصر کروم حاصل می شود.
از طریق تجزیه و تحلیل طیف سنجی، کریزوبریل می تواند به راحتی شناسایی شده و از سایر مواد معدنی و سنگ های مشابه تشخیص داده شود.
نمونه هایی که دارای خواص تغییر رنگ هستند، به عنوان الکساندریت شناخته می شوند
اما کریزوبریلی که به عنوان کریزوبریل چشم گربه ای معامله و داد و ستد می شود، سنگ سیموفن (cymophane) نام دارد.
معرفی منابع سنگ قیمتی کریزوبریل
کریزوبریل از جمله مواد معدنی بسیار کمیاب است که حتی رسوبات با کیفیت آن نیز کمیاب هستند.
برخی از مهمترین منابع این سنگ عبارتند از میناس گرایس در برزیل، اسپیریتو سانتو و باهیا؛
مناطق موگوک و پگو در برمه (میانمار)، سریلانکا (به ویژه راتناپورا)، هند، تانزانیا، ماداگاسکار، پاکستان، روسیه، زیمبابوه و ایالات متحده.
اکثر کریزوبریل های دارای خواص تغییر رنگ، از کوه های اورال روسیه در نزدیکی سوردلوفسک کشف می شوند،
در حالی که اکثر کریزوبریل های چشم های گربه ای در برزیل، چین، هند، سریلانکا و زیمبابوه پیدا می شوند.
یک نوع نادر و بی رنگ از کریزوبریل تنها در برمه وجو دارد و همچنین تانزانیا نیز یکی از منابع تولیدکننده کریزوبریل بسیار نادر و ارزشمند، به رنگ سبز مایل به آبی است.
معرفی رنگ های مختلف کریزوبریل
کریزوبریل معمولا دارای رنگ های مختلفی از جمله سبز، زرد و زرد طلایی، سبز مایل به زرد و سایه های قهوه ای و قرمز است.
رنگ کریزوبریل ناشی از آهن است، در حالی که خاصیت تغییر رنگ آن (الکساندریت) ناشی از وجود عنصر کروم است.
بعضی از کریزوبریل ها ممکن است حاوی کروم باشد، اما تا خاصیت تغییر رنگ را نشان ندهند، به عنوان الکساندریت معامله نمی شوند.
یک نوع نادر دیگر نیز در تانزانیا یافت می شود که رنگ سبز مایل به آبی آن ناشی از وجود وانادیوم است.
درخشندگی و شفافیت سنگ کریزوبریل
کریزوبریل معمولا شفافیت بسیار عالی دارد، اگر چه برخی از نمونه های درجه پایین تر آن می توانند نیمه شفاف تا مات باشند.
کریزوبریل هنگامی که تراش و جلا داده شود بسیار جذاب است و درخشندگی شیشه ای و وضوح متوسط تا شدیدی خواهد داشت که بسیار چشم نواز است.
نحوه تراش و شکل کریزوبریل
کریزوبریل معمولا به صورت برلیانی و پله ای راش داده می شوند اما در اشکال مختلفی از جمله بادامی یا تخم مرغی (بیضی)، بالشتی، گرد و هشت ضلعی (زمرد) نیز یافت می شوند.
شکل های فانتزی مانند قلب و تریلیون در اندازه های کالیبره شده بسیار نادر هستند، اما یافت می شوند.
معرفی خصوصیات سنگ شناسی کریزوبریل
فرمول شیمیایی BeAl2O4 ؛ اکسید آلومینیوم بریلیوم
ساختار کریستالی بلور ارتورومبیک، سفت و قطور، بلورهای سه قلو
رنگ قهوه ای طلایی، سبز- زرد، سبز مایل به قهوه ای، قرمز، بی رنگ
سختی 5/8 در مقیاس موهس
ضریب شکست 746/1 تا 763/1
چگالی 70/3 تا 78/7
ورقه ورقه شدگی متوسط
شفافیت شفاف تا مات و کدر
انکسار دوگانه 007/0 تا 011/0
درخشش شیشه ای
فلورسنس معمولا ندارد – گاهی اوقات سبز کم رنگ و گاهی نیز قرمز تیره
معرفی ایده های طراحی جواهرات با سنگ کریزوبریل
کریزوبریل در مقایسه با دیگر سنگ های مشابه مانند یاقوت کبود یا توپاز امپراتوری بسیار مقرون به صرفه تر است.
با توجه به سختی و فوق العاده آن، مورد علاقه بسیاری از طراحان و جواهرسازان در سراسر جهان است. رنگ این سنگ هم برای مردان و هم برای زنان مناسب است.
گونه های کریزوبریل چشم گربه ای و الکساندریت برای استفاده در جواهرات مردانه و حلقه های با تراش دامله یا گنبدی، بسیار محبوب هستند.
کریزوبریل طلایی شفاف برای استفاده در گوشواره، آویز، گردنبند، دستبند و حلقه بسیار محبوب است.
برای کسانی که به اندازه کافی خوش شانس هستند و می توانند 55 امین سال ازدواج خود را جشن بگیرند،
کریزوبریل دارای خاصیت تغییر رنگ یا الکساندرت، یک سنگ قیمتی رسمی است و اغلب در سالگرد ها و جشن هایی به منظور جاودانگی پوشیده می شود.
چگونگی نگهداری و مراقبت از سنگ کریزوبریل
کریزوبریل بسیار با دوام است و می توان آن را با استفاده از دستگاه های پاک کننده یا بخارشوی اولتراسونیک تمیز کرد،
اما هنگام استفاده از این روش ها باید همیشه مراقب باشید.
کریزوبریل با اینکه بسیار سخت و با دوام است اما می تواند به راحتی با سنگ های سخت تر مانند یاقوت و یا الماس خراشیده شود.
برای شستشو و نگهداری از آن می توانید از پارچه یا قلم موی نرم و آب و صابون استفاده کنید.
از سفید کننده و دیگر پاک کننده های خانگی قوی استفاده نکنید و تمام پس مانده های صابون را با آب بشویید.
همیشه جواهرات را قبل از ورزش و یا انجام کارهای خانگی سخت دربیاورید. هنگام درآوردن جواهرات، آنها را از قسمت سنگ نگیرید
زیرا انجام این کار به مرورزمان می تواند فلز یا زاویه نصب سنگ را ضعیف کند و در نهایت منجر به افتادن و گمشدن سنگ شود.
هنگام نگهداری از جواهرات کریزوبریل، آنها را به طور جداگانه و دور از جواهرات دیگر قرار دهید.
در صورت امکان، آنها را به صورت جداگانه در یک پارچه نرم و یا داخل جعبه پارچه ای قرار دهید.