سنگ سیلیس کوارتز چیست و چه انواعی دارد
سنگ سیلیس کوارتز نمونهای از سنگهای نیمه قیمتی و زیبا است که در طرحهای هندسی و رنگهای گوناگون وجود دارد. خواص سنگ Quartz بسیار زیاد است. ما بی آن که بدانیم از این سنگ در گوشه و کنار زندگی خود استفاده میکنیم و استفاده از آن فقط به زیورآلات محدود نمیشود. عقیق یکی از نمونههای پرکاربرد این سنگ است. سیلیس آزاد در طبیعت به شکل کوارتز یافت میشود که بلورهای آن در طبیعت در شکلهای گوناگون وجود دارد. کانی کوارتز به عنوان یک کانی با جنبه زینتی در صنایعی مانند برق، الکترونیک، تجهیزات ناوبری، اپتیک و میکروسکوپها استفاده میشود.
بعد از فلدسپات ها، دومین کانی رایج و فراوان در سطح زمین، سنگهای کوارتز هستند که با فرمول مولکولی Sio2 در طبیعت یافت میشوند. در این نوع سنگ، هر اتم اکسیژن مابین 2 چهار وجهی قرار دارد. سنگ کوارتز سختی و مقاومت بالایی دارد و در شکلها و انواع گوناگونی در طبیعت وجود دارد. به طور کلی این سنگ با نامهای در کوهی و عقیق نیز شناخته میشود. این سنگ نوعی از سنگهای معدنی است که در چند نوع سنگ رنگی ساخته شده و طرفداران زیادی دارد. این سنگ بعد از فلدسپات رایجترین ماده معدنی روی زمین است. Quartz با داشتن میزان سختی 7، بادوام و نازک است. ساختار این سنگ از ترکیب شیمیایی سیلیکون دی اکسید میباشد.
نام دیگر سنگ کوارتزیت، سنگ قدرت است و در سراسر دنیا به نام کریستال جهانی شناخته میشود. سنگهای کوارتز خالص دارای رنگهای مختلف و شش وجهی هستند. یکی از انواع سنگ کوارتز، عقیق است که در رنگهای سفید، زرد، کهربائی و جگری یافت میشود. سیلیس کوارتز دارای نقطه ذوب صد و شصت و هفت درجه میباشد؛ همچنین این ماده مقاومت بالایی در برابر هوازدگی دارد. مقیاس این سنگ ۷ موهس است که سختتر، نازکتر و بادوامتر از سایر سنگها میباشد.از این سنگها بیشتر در ساعتسازی و جواهرسازی استفاده میشود.
ارزش سنگ کوارتز، بیشتر از سنگهای طبیعی میباشد و سیلیس موجود در آن به مقاومت سنگ کمک کرده که باعث میشود برخلاف سنگهای گرانیتی، دیگر هیچ گونه مواد رادیواکتیوی را از خود انتشار ندهد. سیلیس کوارتز درصد پایینی آب را جذب میکند و چگالی پایینی دارد که کمک زیادی به کار نما و کف ساختمانها میکند. سنگ سیلیس کوارتز برای مصارف مختلف مثل کف آسانسورها، ستونهای داخلی، میز رستورانها، کانتر آشپزخانه، پله و کف سالنها، دستشویی، حمام و سنگ کانتر آشپزخانه استفاده میشود.
ترکیبات سنگ سیلیس کوارتز از سیلیکون دی اکسید است که با درجات و ساختار گوناگونی تولید می شود. عواملی مانند ضخامت صفحه کوارتز، کارخانه تولید کننده، طرح و رنگ آن در قیمت سنگ کوارتز تاثیرگذار هستند. از این سنگ ها بیشتر در ساعت سازی و جواهر سازی استفاده میشود.
خصوصیات سنگ سیلیس کوارتز
مقاومت الکتریکی بالایی دارد.
مقاومت بالایی در مجاورت مواد شیمیایی دارد.
در برابر شوک حرارتی مقاومت بالایی دارد.
فرایند استخراج سیلیس از کوارتز
استخراج سیلیس از کوارتز با اضافه کردن محلول NaOH 10 نیوتن و هیدروکلراید 6 نیوتن در سه فاز گوناگون صورت میگیرد. میزان بازده سیلیس استخراج شده از هر مرحله ۶/۲۹، ۹/۲۱ و ۸/۱۰ گرم است و سیلیس استخراج شده با استفاده از FT-IR و XRD مشخص میشود.
خواص شیمیایی کوارتز
کریستال کوارتز در سراسر جهان یافت میشود؛ اما مهمترین آنها در برزیل، آرکانزاس و ایالات متحده است. سنگ کوارتز یک ماده معدنی است که از اتمهای سیلیکون و اکسیژن در یک چارچوب پیوسته از SiO تشکیل شده است. خواص شیمیایی آنها شامل موارد زیر است:
مشخصات | توضیحات |
اطلاعات معدنی | کوارتز ماکرو کریستالی |
ترکیب شیمیایی | SiO۲ |
رنگ | بی رنگ |
سختی | 7 (Mohs) |
وزن مخصوص | ۲.۶۵ |
ضریب شکست | ۱.۵۴۴ – ۱.۵۵۳ |
ارزش سنگ کوارتز چگونه تعیین است؟
برای شناسایی ارزش آن، راه قطعی و حتمی وجود ندارد. از این رو از چندین راه و به صورت تلفیقی از روشهای سنتی و استفاده از ابزارهای پیشرفته برای تشخیص سنگ کوارتز استفاده میکنند. شناسایی کوارتز اصل سخت است؛ زیرا رنگ آن در زیر تابش و گرما تغییر میکند و در بعضی از مواقع با رزین یا فویل مخلوط میشود. این مسئله باعث وفور کوارتز مصنوعی در بازار شده است.
شکل و برش
به دلیل وجود رنگهای شکننده در کریستالهای Quartz میتوان برای به حداکثر رساندن رنگها، آن را برش داد. سنگ کوارتز دارای اندازههای فانتزی است.
میزان درخشش آن
بهترین سنگ کوارتز نوعی است که شفاف باشد و بتواند نور را از خود عبور دهد. نمونههای نیمه شفاف، نور را خیلی ضعیف از خود عبور میدهد. بهترین نوع سنگ گوارتز با نام کوارتز تمیز شناخته میشود.
رنگ
رنگهای بنفش، سیاه، صورتی و قهوهای نیز از این ماده وجود دارد که با نام کوارتز کریپتوکریستال شناخته میشوند. طلوع و غروب خورشید بهترین زمان برای دیدن رنگهای عقیق است. سنگ کوارتز شفاف بیشترین ارزش را در بین افراد دارد.
انواع سنگ کوارتز (Quartz)
کانی کوارتز بسیار مقاوم و بادوام است و بعضی از نمونههای آن به وفور در طبیعت موجود است؛ اما بعضی از آنها بسیار نادر و قیمتی هستند. پس در جواب سوال آیا سنگ کوارتز قیمتی است؟ میتوان گفت که نمونههای نادر و کمیاب این سنگ قیمتی و با ارزش هستند. این نوع به طور کلی دارای دو دسته بزرگ با نامهای ماکروکریستال و کریپتوکریستال است که هر کدام به نمونههای دیگر تقسیم میشوند. در جدل زیر هر کدام از این انواع را معرفی کردهایم.
کوارتز ماکروکریستالین | کوارتز میکروکریستالین یا کریپتو |
---|---|
سنگ کریستال (Rock Crystal) | کلسدونی (Chalcedony) |
آمیتیست (Amethyst) | عقیق (Agate) |
آمیترین (Ametrine) | کارنلین (Carnelian) |
آونتورین (Aventurine) | کریزوپراز (Chrysoprase) |
کوارتز آبی (Blue Quartz) | اونیکس (Onyx) |
سیترین (Citrine) | سارد (Sard) |
ایزنکیزل ایزنکیزل (Eisenkiesel) | پلاسما (Plasma) |
کوارتز شیری (Milky Quartz) | چرت (Chert) |
رز کوارتز (Rose Quartz) | فلینت (Flint) |
پراز پراز (Prase) | جاسپر (Jasper) |
پرازیولیت (Prasiolite) | هلیوتروپ (Heliotrope) |
کوارتز دودی (Smoky Quartz) | – |
چشم ببر (Tiger’s Eye) | – |
کوارتز در کجا یافت میشود؟
این نوع سنگ در سراسر دنیا وجود دارد و کریستالهای آن توانایی شکل گرفتن در اندازههای بزرگ چند متری و وزن بالای صد کیلوگرمی را دارا هستند. امروزه برزیل یکی از بزرگترین تولیدکنندههای کوارتز شفاف است. این کشور این نوع کانی را از بین رسوبات رودخانهای استخراج کرده و فقط ۱۰ درصد از آن در صنایع الکترونیکی قابل استفاده هستند. قطبهای تولید کوارتز شامل موارد زیر است:
آمیتیست: زامبیا، چک و اسلواکی، آمریکا، اتریش، برزیل و کوههای اورال؛
کوارتز شفاف: ماداگاسکار، ژاپن، کوههای آلپ، برزیل و آمریکا.