سنگ تورمالین

سنگ تورمالین در رنگ‌های مختلف یافت می‌شود که در صنعت جواهرسازی هم کاربرد زیادی دارد. ازآنجایی‌که این سنگ دارای تنوع رنگ بسیار زیادی است درگذشته با سایر سنگ‌ها به‌اشتباه گرفته می‌شده است. خواص سنگ تورمالین بسیار زیاد است و در امور متافیزیک و چاکرا درمانی کاربرد دارد.

معنای کلمه تورمالین

Tourmaline در واقع مجموعه‌ای از کانی‌هاست که هنگامی که بلور آنها را حرارت می‌دهند، در انتهای این بلورها در اثر حرارت، جریان الکتریسیته ایجاد می‌گردد. نام این کانی به دلیل این خاصیت بر آن گذاشته شده است. علاوه بر این کانی دارای لومینسانس زرد و سبز است و خاصیت الکتریکی از خود نشان می‌دهد.

تورمالین | نکات اولیه و معرفی کلی

یکی از محبوب‌ترین سنگ‌های نیمه قیمتی جهان است و به‌عنوان سنگ ماه تولد اکتبر شناخته می‌شود. به گروه بزرگی از مواد معدنی سیلیکات بور گفته می‌شود که حاوی ترکیب شیمیایی XY3Z6 (T6O18) (BO3) 3V3W است. دارای طیف گسترده‌ای از ترکیبات و خصوصیات فیزیکی مشابه هستند اما ازلحاظ ترکیبات شیمیایی متفاوت به‌حساب می‌آیند. به دلیل منطقه بندی رنگ درون بلورها، تورمالین ها بیش از هر گروه معدنی دارای رنگ‌ها و ترکیبات رنگی هستند.

تاریخچه‌ی سنگ تورمالین

تاجران هلندی اولین بار تورمالین را در سواحل غربی ایتالیا در اواخر دهه 1600 کشف کردند. نام تورمالین از اصطلاح سینگالی “turmoil” گرفته شده است که به معنای “سنگ با رنگ مخلوط” است. در آن زمان تصور می‌کردند که این تورمالین‌های سبز زمرد هستند. در دهه 1800 بود که دانشمندان متوجه شدند که این سنگ‌ها گونه‌های معدنی خودشان هستند.

این اصطلاحی است که بازرگانان هلندی به سنگ‌ریزه‌های رنگارنگ و فرسوده‌ای که معدنچیان در سنگ‌ریزه‌های سنگ‌های قیمتی سیلان (سری‌لانکا کنونی) یافتند، به کار می‌برند. این نام به تمام کریستال‌های رنگی در جزیره سریلانکا در آن زمان، داده شد. این نام فراگیر نشان‌دهنده ناتوانی فروشندگان جواهرات باستانی در تمایز تورمالین از سایر سنگ‌ها است. در واقع، زمانی در تاریخ تصور می‌کردند که تورمالین صورتی و قرمز یاقوت سرخ است. رنگ تورمالین صورتی بیشتر از یاقوت است. بااین‌حال، شباهت‌های ظاهری آن‌ها به‌قدری قوی است که سنگ‌های موجود در جواهرات تاج روسی که قرن‌ها تصور می‌شد که یاقوت بوده، اکنون تورمالین هستند.

محدوده‌ی رنگ سنگ تورمالین متغیر است.

متداول‌ترین رنگ تورمالین، سیاه است اما رنگ‌های آبی، سبز، زرد، نارنجی، قرمز، صورتی، قهوه‌ای، بنفش و بی‌رنگ نیز یافت می‌شود. ازنظر سختی ۷.۵ در مقیاس موهس و دارای وزن ۲.۸ تا ۳.۳ است. ازنظر شکل ظاهری به‌صورت کریستال های منشوری با قطع مثلثی گرد و اغلب دارای خطوط، رنگ‌های پرجنب‌وجوش و پلی کروئیسم است.

تورمالین ازنظر وقوع زمین‌شناسی چگونه به وجود آمد؟

متداول‌ترین وقوع تورمالین به‌عنوان یک ماده معدنی جانبی، در سنگ‌های آذرین و دگرگونی است. این وقوع، به‌صورت بلورهایی به‌اندازه میلی‌متر که از طریق گرانیت، پگماتیت یا گنیس پراکنده‌شده‌اند، تشکیل می‌شود. در این حالت، تورمالین به‌ندرت چند درصد از حجم سنگ را تشکیل می‌دهد. آن نوع تورمالین که اغلب به‌عنوان ماده معدنی یافت می‌شود، ماده سیاه است.

در حین فعالیت هیدروترمال، کریستال‌های بزرگ و خوش‌فرم تورمالین می‌توانند در حفره‌ها و شکستگی‌های بزرگ به وجود بیایند. سختی و دوام تورمالین سبب می‌شود تا در هنگام جابه‌جایی جریان رسوبات و سنگ‌های رسوبی، دوام پیدا کند.

زیباترین انواع تورمالین‌ها، در اثر فعالیت گرمابی شکل می‌گیرند. این بلورها زمانی تشکیل می‌شوند که آب‌های گرم و بخارها بتوانند عناصر لازم را برای تشکیل تورمالین به حفره‌ها و شکستگی‌ها منتقل کنند. در این صورت فضای باز برای رشد بلورها آماده می‌شود. سختی تورمالین باعث می‌شود که تورمالین به یک گرانول رسوب بادوام تبدیل شود. سنگ تورمالین در برابر هوازدگی شیمیایی مقاوم است. به همین جهت ذرات تورمالین که از سنگ‌های آذرین یا دگرگونی هوازده می‌شوند می‌توانند در یک جریان باقی بمانند و تا مسافت زیادی منتقل شوند.

گوهر نازک تورمالین در رسوبات جویبار بسیاری از مناطق جهان توسط معدنچیان استخراج می‌شود. این‌ها عموماً به شکل دانه‌های ریز یا سنگ‌ریزه‌هایی هستند که در اثر سایش در جریان انتقال گرد شده‌اند. درواقع تورمالین متشکل از مواد معدنی مختلفی است که از یک مکان واحد استخراج و تولید می‌شوند.

مبدأ و مناطق تولید سنگ تورمالین

برزیل از ۵۰۰ سال پیش منبع اصلی تولید تورمالین در جهان بوده است. در حدود سال‌های ۱۵۰۰، کاشفان پرتغالی تعدادی تورمالین سبز و آبی را از طریق مردم بومی و از جویبارها، کشف کردند. آن‌ها در ابتدا فکر می‌کردند این سنگ‌ها زمرد و یاقوت کبود هستند، سنگ‌ها را به پرتغال فرستادند، به‌عنوان سنگ‌های قیمتی خرد کردند و برای ساخت جواهرات مورداستفاده قراردادند.

در اواخر دهه ۱۸۰۰، یک جریان ثابت از کشف تورمالین در کانسارهای پگماتیت میناس گرایس در برزیل شکل گرفت. از همان زمان میلیون‌ها قیراط تورمالین در یک طیف گسترده از رنگ‌ها تولید شد. در سال ۱۸۲۱ تورمالین، در میان، نزدیکی شهر پاریس کشف شد و پس‌ازآن بود که اولین معدن سنگ‌های قیمتی تجاری در ایالات‌متحده شکل گرفت. در ۲۰۰ سال اخیر، مقادیر بسیار زیادی تورمالین صورتی و سبز از میان ده‌ها محل  تولیدشده است.

بااهمیت ترین منبع تورمالین

مهم‌ترین منبع تولید تورمالین در ایالات‌متحده، در جنوب کالیفرنیا قرار دارد که از اواخر دهه ۱۸۰۰ استخراج آن آغاز شد. تورمالین با تناژ رنگی قرمز در آنجا استخراج و به چین منتقل شد و برای منبت‌کاری، ساخت جواهرات و سایر موارد، مورداستفاده قرار گرفت. امروزه تورمالین در مناطق افغانستان، موزامبیک، نامیبیا، پاکستان، تانزانیا، نامیبیا، ایالات‌متحده و سایر کشورها تولیدشده و به بازار ارائه می‌شود.

انواع تورمالین

دراویت

نوع دراویت می‌تواند در رنگ‌های مختلفی چون زرد، قهوه‌ای، سیاه، سبز مایل به قرمز تا قرمز تیره، سبز مایل به آبی کمرنگ تا سبز زمردی و حتی بی‌رنگ وجود داشته باشد. رنگ قهوه‌ای و مات دراویت رایج‌تر است بااین‌حال گاهی شکل شفاف تولید می‌شود. شکل شفاف آن‌ها را می‌توان به‌عنوان سنگ‌های قیمتی کمیاب مورداستفاده قرارداد. قهوه‌ای تیره امکان دارد تحت عملیات حرارتی قرار بگیرد تا رنگ تیره آن به شکل روشن دربیاید.

شورل

نوع دیگری از تورمالین ها به نام شورل، تورمالین سیاه هستند که از دوران باستان در ساخت جواهرات به کار می‌رفتند. شورل معمولاً در ساخت جواهراتی که مخصوص عزاداری بود به کار می‌رفت. این سنگ در سایه‌های قهوه‌ای، آبی یا آبی سبز نشان داده می‌شود. شورل به‌عنوان ماده معدنی جانبی در بسیاری از سنگ‌های آذرین و دگرگونی مشاهده می‌شود.

تورمالین سبز

این نوع سنگ رنگ خود را از کروم و وانادیوم به دست می‌آورد اغلب به‌عنوان “تورمالین کروم” در تجارت شناخته می‌شود. این سنگ دارای رنگ سبز شدیدی است و در تانزانیا تولید می‌شود.

وردلیت: تورمالین های سبزرنگ بدون کروم یا وانادیوم، “وردلیت” نام‌گذاری می‌شوند.