سنگ جاسپر چیست؟ خواص سنگ جاسپر ، تشخیص، معادن و انواع آنها

واژه جاسپر در زبان یونانی (iaspis) معنی سنگ خال دار و عجیب و غریب شناخته می شود. درگذشته نام دیگر سنگ جاسپر در زبان فارسی یشب (yashp) بود ه است. از نظر تاریخی آن را می توان به عنوان یک سنگ جواهری در تاریخ آذربایجانی، فارسی، عبری، آشوری و یونانی دانست که طرفدارن زیادی داشته است. جاسپر سبز در حدود ۴ و ۵ هزار سال قبل از میلاد مورد استفاده قرار می گرفته است.

از زمان قدیم بر این اعتقاد بودند که این سنگ دارای قدرت می باشد و دارای خواص شفا بخش می باشد. بر این مبنا مصریان باستان از ژاسپر در عروسی ها و در ساخت طلا و جواهرات استفاده کرده اند. در این مقاله می آموزیم که این سنگ چه ویژگی هایی دارد؟ معادن سنگ جاسپر در کجا قرار دارند؟ تشخیص سنگ جاسپر چگونه است؟ انواع سنگ جاسپر کدام است؟ خواص سنگ جاسپر چیست؟

این سنگ سیلیسی معمولا به رنگ زرد، قهوه ای و یا سبز دیده می شود. اما گاها به رنگ آبی نیز می توان آن را یافت کرد که به عنوان نادرترین سنگ جاسپر شناخته می شود. علت رنگ قرمز ژاسپر وجود وفور ماده معدنی آهن در ساختار آن است که سبب میشود برخلاف گونه های کوارتز دیگر دارای رنگ خاکه رنگی باشد، اگرچه اغلب دارای رنگ خاکه سفید یا بدون رنگ است.

معدن سنگ جاسپر در ایران و جهان

از معادن بزرگ این سنگ میتوان به معادن هند، ونزوئلا، فرانسه، آمریکا، روسیه، و آلمان اشاره کرد. سنگ جاسپر در رگه ها و ترکهای سنگهای آتشفشانی و اغلب همراه سنگهای عقیق و یا کالسدونی یافت میشود. رگه های ژاسپر گاها در سنگهای آذرین بوقوع می پیوندند، برای مثال جاسپر قرمز و زرد در رشته کوه های شرقی زاکسن ارزبرگ آلمان و در گرانیت یافت میشوند.

در ایران نیز به جرات میتوان گفت در بیشتر نقاط کشورمان سنگ سنگ جاسپر مخصوصا همراه عقیق یافت میشود. نمونه هایی در ایران از این سنگ وجود دارد که دارای رنگها و تنوع اشکال زیبایی روی آن هستند و پتانسیل بالایی را جهت تراش و کاروینگ بوجود می آورند. به طور کلی این سنگ دارای قیمتی ارزان بوده و در حجم های بالا قیمت سنگ جاسپر به ازای هر کیلو، بسته به کیفیت میتواند از ۱۰ تا ۱۵۰ هزارتومان در بازار باشد. به همین دلیل این سنگ بهسازی یا مصنوعی یا تقلبی ندارد.

تراش

این سنگ دارای سطحی صاف و شکننده است و اغلب برای مواردی همچون تزئینات و ساخت زیورآلات مورد استفاده قرار می گیرد. به علت ساختار همگن خود میتواند دارای رنگی یکدست باشد که برای تراش کاروینگ و مجسمه های کلکسیونی بسیار مناسب باشد. گاهی نیز دارای رنگهای مختلف و رگه هایی است که زیبایی خاصی به سنگ جاسپر میدهند. تراش های کابوشن، کاروینگ، مهره تراشی از جمله تراش های متداولی هستند که بر روی این گوهر انجام میشود.

تشخیص سنگ جاسپر و تفاوت آن با عقیق چیست؟

همانطور که می دانیم کوارتز شامل دو گروه ریز بلوری و بلورین است که کلسدونی که جاسپر و عقیق زیر گروه آن هستند از نوع کریپتوکریستالین (cryptocrystalline) میباشند. جدای از بحث نحوه تشکیل این دو سنگ، مهم ترین تفاوت آنها در این است که جاسپر کاملا اوپک (نور را از خود عبور نمیدهد) است ولی عقیق مات بوده و نور تا حدی میتواند درون سنگ را روشن کند. بیشتر اشتباهات در تشخیص سنگ جاسپر مربوط به نوع هایی با رنگ یکدست آن است زیرا اگر با طرح های دوار عقیق آشنا باشید این دو سنگ را اشتباه نخواهید گرفت.

جاسپر پلنگی (Leopard Jasper)

این نمونه همانطور که از نامش پیداست دارای طرح هایی از چشم ها یا خال هایی با رنگهای مختلف در سطح سنگ شبیه پلنگ میباشد. این سنگ معمولا در برزیل، مکزیک و برخی نقاط آفریقا یافت میشود.

هلیوتروپ یا سنگ خون (blood stone)

این سنگ نمونه سبز تیره و اوپک جاسپر میباشد که دارای خال های ریز قرمز رنگ غنی از اکسید آهن یعنی هماتیت میباشد. خط سائیدگی آن قرمز است و رنگ سبز تیره آن میتواند ناشی از مواد معدنی با اندازه میکروسکوپی کلریت و اکتینولیت باشد. نمونه های با کیفیت این سنگ از هند و برزیل می آیند.