روتیل ماده معدنی است که بیشتر از دی اکسید تیتانیوم تشکیل شده است.
روتیل می تواند در سایر مواد معدنی نیز قرار بگیرد و یکی از این مواد کوارتز است.
مقادیر کم روتیل به شکل سوزن باعث ایجاد نشان سه ستاره در یاقوت های کبود و لعل فام می شوند که به آنها یاقوت های ستاره ای و لعل ستاره ای می گویند.
این یعنی این نوع جواهر در سطح خودش انعکاس گر یک نشان ستاره ای است.
روتیل ناسرگی است ارزش سنگ جواهر را در عوض اینکه کاهش دهد، بالا می برد زیرا ظاهر جذاب و غیرمعمولی دارد.
بعضی ها به آن موی ونوس می گویند و بعضی ها ظاهرش را مانند یک حصیر دانسته و عده ای هم آنرا با مهره های طلایی یا سوزن های قهوه ای مایل به زرد مقایسه می کنند.
از آنجا که ناسرگی روتیل توپاز خیلی شبیه به روتیل کواتز است، فرض بر این بوده که آنها از یک ماده یکسان ساخته شده اند.
بنابراین روتیل توپاز اصطلاحی است که برای توپازهای دارای ناسرگی به رنگ زرد مایل به قهوه ای بکار می رود.
از اینرو موسسه گوهرشناسی آمریکا (GIA) در سال 1987 به بررسی سنگ های روتیل توپاز با استفاده از میکروسکوپ پرداخت.
با توجه به ساختار ناسرگی ها GIA نتیجه گیری کرد که آنها روتیل نیستند بلکه لکه های لیمونیتیک هستند که قسمت های خالی سنگ را پر کرده اند.
لیمونیت سنگ آهن زرد یا قهوه ای است که اوایل به عنوان رنگ مایه استفاده می شد.
یکی از محصولات مشهور لیمونیت، سنگ آهن زرد در قبرس است.
نتایج بدست آمده نشان می دهد که روتیل توپاز را بهتر است که لیمونیت توپاز بخوانیم اما نام روتیل توپاز جا افتاده بنابراین با همین نام شناخته می شود.

شناسایی روتیل توپاز

روتیل توپاز شبیه به روتیل کوارتز است اما روتیل توپاز را می توان بر اساس مقاومت و سختی اش متمایز ساخت.
توپاز مقاومتی برابر با 8Mohs دارد در حالیکه برای کوارتز 7 است.
همچنین کوارتز هیچ شکافی ندارد در حالیکه توپاز شکاف کامل برداشته است.
روتیل کوارتز معمولا الگوهای بیشتر نسبت به روتیل توپاز دارد. ناسرگی های روتیل توپاز بیشتر هستند.

روتیل توپاز، خاستگاه و منابع

مخازن توپاز در برزیل، افغانستان، استرالیا، میانمار، چین، آلمان، ژاپن، ماداگاسکار، مکزیک، نامیبیا، نینجریه، پاکستان، روسیه، زیمبواه، سریلانکا، اوکراین و آمریکا یافت شده اند.
رنگ طبیعی آبی توپاز در ایرلن شمالی و انگلیس یافت می شود.
بلورهای متعدد توپاز در مناطق برزیل و اوکراین دیده شده ند.